17 tỉnh, thành tham gia Tuần hàng trái cây, nông sản Hà Nội năm 2020
	Chợ phiên Bắc Hà, nét chấm phá Tây Bắc

Lên Bắc Hà hái mận Tam hoa

Những ngày này, đường lên huyện Bắc Hà (tỉnh Lào Cai) lúc nào cũng tấp nập xe đi lại, có lẽ do mùa du lịch nên những chuyến xe từ miền xuôi lên cũng nhiều hơn. Men theo quốc lộ 70, chúng tôi rẽ vào con đường chỉ tới trung tâm thị trấn Bắc Hà.

Mận Tam hoa một trong những đặc sản tại huyện Bắc Hà.

Từ quốc lộ 70 tới thị trấn Bắc Hà không quá xa, độ dài quãng đường rơi vào khoảng chừng 30 km, thế nhưng, để vượt qua 30km này đòi hỏi người lái phải khá vững tay do đèo dốc khá nhiều.

Chừng 1 tiếng di chuyển tính từ đoạn đường rẽ, chúng tôi đã có mặt tại thị trấn Bắc Hà, dù đang trong mùa hè, thế nhưng, không khí ở huyện Bắc Hà có phần mát mẻ hơn so với miền xuôi. Sau khi tìm được nơi nghỉ ngơi, chúng tôi bắt đầu hành trình khám phá cao nguyên trắng Bắc Hà.

Theo chân người quen, chúng tôi được ghé thăm rất nhiều địa điểm du lịch nổi tiếng tại huyện Bắc Hà. Tới Bắc Hà đúng dịp cuối tuần, bởi vậy chúng tôi được dẫn đi tham quan chợ phiên Bắc Hà. Chợ phiên Bắc Hà bày bán những sản vật của người dân cũng như có nhiều khu bán đồ lưu niệm cho du khách tới tham quan và mua quà. Tiếp đến, chúng tôi được ghé thăm Dinh thự Hoàng A Tưởng, thung lũng hoa Thải Giàng Phố, tới thăm Bản Phố… Thế nhưng, trong chuyến hành trình, điều làm cho chúng tôi thấy ấn tượng nhất có lẽ phải kể tới việc tham quan và thưởng thức đặc sản mận Tam hoa.

Theo người dân sinh sống tại đây, mận Tam hoa được trồng ở rải rác các huyện của Bắc Hà, nhiều nhất là ở các xã Na Hối, xã Tà Chải, xã Bản Phố và xã Thải Giàng Phố. Tháng 6 là lúc mận Tam hoa vào vụ chính, do đó, đi tới đâu cũng bắt gặp những cây mận trĩu quả. Để có thể ngắm nhìn trực tiếp những quả mận còn nguyên trên cành cùng cách chăm sóc để có được một cây mận trưởng thành, chúng tôi ghé thăm vườn mận của gia đình chị Mai Thị Lâm (thôn Sín Chải, xã Na Hối).

Chị Lâm kể rằng, từ khi biết tới cây mận, đời sống của người dân trong xã Na Hối đã thay đổi rất nhiều. Trước đây, vùng đất Na Hối chỉ trồng lúa, trồng màu, nhưng thu nhập không mấy hiệu quả, từ khi có chủ trương của nhà nước chuyển đổi cây trồng kém hiệu quả sang trồng cây mận, nhiều hộ gia đình đã vươn lên thoát nghèo, ổn định cuộc sống. Bắt đầu trồng mận từ sau năm 1999, tới nay gia đình chị Lâm đã có hàng trăm gốc mận đang cho thu hoạch, cùng đó, vợ chồng anh chị cũng chiết cành để bán thêm cây giống cho bà con và du khách.

Nhìn từ xa, vườn mận của chị Lâm xanh mướt, chỉ khi tới gần, chúng tôi mới được thấy những cành mận sai chĩu quả. Giống như các loại cây ăn quả khác, mận Tam hoa tương đối dễ trồng. Từ những cành nhỏ được chiết từ những cây trưởng thành, người dân chỉ cần trồng, chăm sóc trong khoảng 3 năm là cây nhỏ đã bắt đầu cho quả. Thế nhưng thông thường những quả từ cây non sẽ không được giòn, ngọt như cây trưởng thành, do đó, người dân thường để khoảng từ 5 năm mới bắt đầu thu hoạch.

Tùy vào tình hình thời tiết mà số lượng mận thu hoạch hằng năm cũng có sự thay đổi. Như năm trước, mận được mùa, gia đình chị Lâm thu được khoảng 2 tấn mận, cùng đó, do mận được giá nên thời điểm đó gia đình chị thu về hàng trăm triệu đồng. Năm nay, thời tiết không ủng hộ, ảnh hưởng bởi đợt mưa đá đầu năm nên sản lượng mận cũng giảm đi đáng kể, tuy nhiên, gia đình chị vẫn có nguồn thu ổn định từ việc bán bận.
Không chỉ được tận mắt chứng kiến những cây mận sai trĩu quả, chúng tôi còn được trải nghiệm hái mận tại vườn. Những cây mận tuy không quá cao, thế nhưng muốn hái được những quả mận ngon thì du khách buộc phải dùng ghế cao hoặc chèo lên cây mận. Lấp ló sau những tán lá, những quả mận to, tròn còn nguyên má phấn khiến chúng tôi không khỏi thích thú.

Dù đã được đi nhiều nơi, được thưởng thức mận tại nhiều địa phương, thế nhưng khi thưởng thức trái mận Tam hoa mới hái chúng tôi cảm nhận được hương vị khác lạ. Mận Tam hoa trái to, tròn, nhìn vỏ ngoài hơi xanh nhưng bên trong lại có màu đỏ bắt mắt, ăn vào ban đầu sẽ cảm nhận thấy vị chua dịu, khi ăn hết miếng đầu tiên lại có vị ngọt lưu lại.

Phát triển mô hình trồng mận gắn với du lịch

Huyện Bắc Hà đẹp nhất là vào khoảng mùa xuân và mùa hạ. Vào mùa xuân, sau những ngày Tết Nguyên đán, những cây hoa mận nở rộ tạo nên sắc trắng tinh khôi, thu hút du khách mọi miền tới tham quan, chụp ảnh lưu giữ khoảnh khắc tuyệt vời của cao nguyên trắng. Còn tới mùa hạ, du khách tới Bắc Hà lại được thưởng thức hương vị đặc biệt của những trái mận vừa có vị chua dịu vừa có vị ngọt thanh hấp dẫn của mận Tam hoa.

Trải nghiệm và khám phá vườn mận Bắc Hà thu hút khách du lịch

Đặc biệt, khi mùa mận tới, dọc các con đường dẫn vào các thôn bản của huyện Bắc Hà, du khách sẽ được thấy những người phụ nữ mặc váy áo dân tộc sặc sỡ gùi trên lưng những giỏ mận chín đỏ hướng về khu vực trung tâm thị trấn Bắc Hà. Có lẽ cũng bởi vậy mà tại chợ trung tâm huyện Bắc Hà, không chỉ vào ngày có phiên chợ, ngay cả trong những ngày thường, mận Tam hoa cũng đều được người dân bày bán khắp chợ. Tùy vào từng loại mận mà giá cũng có sự khác biệt, mận ngố được bán từ 70-80 nghìn đồng/kg, mận chọn có giá từ 50-60 nghìn đồng/kg, mận xô có giá từ 40-50 nghìn đồng.

Không chỉ có nguồn thu từ việc bán mận, từ nhiều năm nay, người dân huyện Bắc Hà đã tận dụng thế mạnh du lịch để đánh thức tiềm năng du lịch từ cây mận. Theo đó, hàng năm huyện Bắc Hà sẽ tổ chức đua ngựa vào khoảng cuối tháng 5 hàng năm, đây cũng là dịp du khách đổ về Bắc Hà lớn. Nhận thấy tiềm năng phát triển du lịch trải nghiệm từ cây mận, nhiều hộ gia đình có diện tích trồng mận lớn tại Bắc Hà đã mở cửa đón khách tham quan để kiếm thêm nguồn thu nhập.

Ghé thăm vườn mận tại xã Na Hối trong những ngày giữa tháng 6, bạn Nguyễn Thùy Linh (huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai) cho hay: “Được người bạn giới thiệu nên mình ghé thăm vườn mận tại xã Na Hối. Cả gia đình được chủ vườn dẫn đi tham quan và chuẩn bị cho một chiếc rổ khá to để hái mận, khi về mình cũng mua vài chục cân để làm quà cho mọi người vì mận rất tươi và ngon. Bé nhà mình cũng tỏ ra hứng thú vì được trải nghiệm hái mận tận vườn”.

Chia sẻ với phóng viên, chị Đào Thị Thu Hương, chủ vườn mận tại huyện Bắc Hà cho biết: “Ngoài việc bán mận, gia đình mình cũng kết hợp phát triển du lịch, mở cửa vườn cho khách vào tham quan. Chỉ với 20 nghìn đồng, du khách có thể thưởng thức thoải mái mận trong vườn, bên cạnh đó, khi mua mận tại vườn, du khách cũng sẽ được mua với giá ưu đãi”.

Sau một thời gian thử nghiệm phát cây mận gắn với du lịch, gia đình chị Hương và nhiều hộ gia đình có diện tích mận lớn tại huyện Bắc Hà đã có thêm thu nhập. Điều này cho thấy, tiềm năng phát triển du lịch từ cây mận là rất lớn. Chỉ cần giữ vững chất lượng và thương hiệu thì sản phẩm mận Tam hoa sẽ được nhiều địa phương biết tới, mận sẽ trở thành cây trồng đặc trưng giúp người dân nơi đây ổn định phát triển kinh tế.
Trong định hướng phát triển kinh tế - xã hội của huyện Bắc Hà, cây mận Tam hoa cũng được chọn là một trong những cây “đa mục đích” bởi không chỉ mang lại nguồn thu đáng kể cho người dân, mà còn tạo nên cảnh quan đẹp, hấp dẫn cho vùng du lịch Bắc Hà.

Lương Hằng