Kỳ 1: Bi hài chạy - đuổi

Thành phố đã triển khai ra quân nhiều đợt nhằm đảm bảo trật tự hành lang an toàn giao thông. Thế nhưng sau mỗi đợt ra quân tình trạng tái lấn chiếm, sử dụng vỉa hè để kinh doanh, buôn bán vẫn tiếp diễn. Vậy đâu là căn nguyên của thực trạng này?

Đuổi ở phường này “sơ tán” sang phường khác

Từ lâu nay, thực trạng lấn chiếm vỉa hè để mưu sinh đã trở thành thói quen khó dẹp bỏ ở một bộ phận người dân. Thậm chí, lực lượng chức năng đã triển khai nhiều biện pháp giải tỏa, song nhiều người đã tìm cách đối phó, chống đối. Tại mỗi phường, quận đều có nhiều hộ dân đang sống nhờ vào việc buôn bán trên các vỉa hè, lề đường. Một thói quen xấu được hình thành từ việc ý thức chấp hành luật pháp hạn chế.  Bằng cách này hay cách khác, người ta luôn tìm cách để tái lấn chiếm vỉa hè, lòng lề đường làm nơi buôn bán.

Chúng tôi có mặt trên phố Hàng Ngang, Hàng Đào quận Hoàn Kiếm vào lúc 10h30 sáng của một ngày cuối tháng 12 để mục sở thị bức tranh giao thông trên tuyến phố cổ vốn nổi danh phức tạp này. Ngay từ đầu phố là chiếc xe ô tô trắng quen thuộc của lực lượng công an, dân phòng đã nổ máy chuẩn bị chuyển bánh, tiếng loa nhắc nhở các hàng quán hai bên đường dẹp gọn bàn ghế, hàng hóa lấn chiếm vỉa hè vang lên. Trò chuyện với anh P.Bình – một người chạy xe ôm ở ngã tư Hàng Đào – Hàng Bạc được biết, khoảng nửa tháng nay, công an làm gắt nên anh luôn phải  luôn trong tình trạng “sơ tán”. Thấy chúng tôi ngạc nhiên, anh Bình cắt nghĩa: “Cứ thấy bóng công an là tôi sẽ tạm thời sơ tán sang phường bên cạnh. Đến khi công an đi tôi lại về vị trí cũ chuẩn bị đón anh em cùng cánh xe ôm ở các phường khác dạt sang…”.

Quan sát khung cảnh hỗn loạn xung quanh, chúng tôi nhận thấy dường như thực trạng đuổi và chạy trên những tuyến phố này đã trở nên quen thuộc, đặc biệt người vi phạm thường trang bị những công cụ mưu sinh tối giản nhất để có thể di chuyển bất cứ lúc nào. Trên vỉa hè đối diện Ban quản lý phố cổ ( 38 – Hàng Đào), chủ nhân của một quán nước chè đang nhanh tay thu xếp vài chiếc ghế cùng chiếc làn nhựa lỉnh kỉnh cốc chén, phích nước…Chỉ một loáng tất cả những mặt hàng của quán đã được xếp gọn còn chủ quán thì vui vẻ pha trò: “Cái khó ló cái khôn cô ạ. Ở trên những tuyến phố này, người di động nên hàng quán cũng phải di động theo…”
Cứ thế trong một buổi sáng, dưới lòng đường là xe ô tô của lực lượng chức năng liên tục lăn bánh, sẵn sàng xử lý người vi phạm, trên vỉa hè các chủ hàng quán thì luôn sẵn sàng “trực chiến”.

56538

56537

56536

Xử lý chưa mạnh tay

Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết mức phạt đối với người vi phạm dừng đỗ xe dưới lòng đường là 150 ngàn, còn với các hộ dân kinh doanh buôn bán vi phạm vỉa hè lòng đường sẽ bị phạt 250 ngàn đồng. Với mức phạt nghiêm khắc này đã phần nào khắc phục được tình trạng ngang nhiên lấn chiếm vỉa hè, tuy nhiên bên cạnh đó lại ẩn chứa những bất cập. Chị T. Phượng – chủ một cửa hàng bán dây lưng, túi xách ở đầu tuyến phố Hàng Đường cho biết, thời gian gần đây các tiểu thương cũng đã được nghe về quy định xử phạt đối với khách mua hàng dừng đỗ dưới lòng đường nên các chủ cửa hàng nhắc nhở khách gửi xe đúng nơi quy định trước khi đi bộ vào tuyến phố để mua hàng. Tuy nhiên, việc xử lý vi phạm này gây khó cho các hộ kinh doanh. “Chỗ gửi xe quanh khu vực phố cổ rất chật chội. Trước đây khi dẹp chợ Hàng Bè để cho gửi xe nhưng giờ không được gửi nữa nên chỉ còn mỗi điểm ở phố Gia Ngư thường xuyên quá tải…”. Dịp cuối năm, các cửa hàng trên mọi tuyến phố đều có chương trình giảm giá sâu trong khi đó vỉa hè, chỗ để xe thoải mái nên khách cũng có nhiều sự lựa chọn, chả dại gì tìm về phố cổ mua sắm để rồi bị phạt”, chị Phượng chia sẻ.

Mở rộng phạm vi thực tế sang các phường lân cận, “công tác” xử lý của lực lượng chức năng bớt nóng hơn nên dấu hiệu vi phạm vì thế cũng có phần ngang nhiên hơn. Cụ thể, vào ngày 30/12/2014, tại cuối phố Thợ Nhuộm (Hoàn Kiếm), dù xe công an mang BKS 29A – 01307 đang đi làm nhiệm vụ, nhưng vẫn để cho một người phụ nữ thản nhiên chở hàng cồng kềnh, có ý định đi ngược chiều mà không can thiệp. Hay như xe của lực lượng chức năng mang BKS  29A – 008 57 đi theo hướng Nguyễn Du – Yết Kiêu cũng chỉ nhắc nhở các quán ăn uống, tạp hóa dẹp bàn ghế, xe cộ gọn gàng lại. Một số người bán hàng rong, nghe thấy tiếng loa, chậm rãi gánh hàng vào ngõ nhỏ, các quán ăn sáng, café thì dọn bàn ghế, xe cộ gọn vào một góc. Khi công an đi qua, mọi chuyện lại đâu vào đấy. Tình trạng lấn chiếm vỉa hè lại tiếp tục diễn ra. Khi được hỏi chúng tôi nhận được câu trả lời ráo hoảnh của một người bán hàng vỉa hè: “Chỉ khi thấy các nhà ở đầu phố thu dọn đồ thì mình biết có công an nên cũng thu dọn đồ và ẩn nấp, khi họ đi khuất thì lại bày ra bán hàng…”. Điều này chứng tỏ bài ca “đuổi – chạy” diễn ra như cơm bữa, còn thực tế việc xử phạt có nghiêm minh hay không thì hầu như người vi phạm đều lảng tránh sang chuyện khác.

Kỳ 2: Có hay không việc “làm luật”?

Nhóm PV Ban KTXH