Theo đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm (TP. HCM), dự thảo luật là cơ hội để khắc phục căn bản những bất cập về cơ chế, tạo ra hệ thống tổ chức nhiều tầng, lớp, chức năng nhiệm vụ quyền hạn bị trùng lặp, chồng chéo, khó xác định được trách nhiệm, bộ máy hành chính nhà nước cồng kềnh và kém hiệu quả. Để xây dựng hệ thống hành chính nhà nước thống nhất, thông suốt, tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả phục vụ nhân dân cần có tinh thần đổi mới quyết liệt.
Điều cử tri quan tâm là có nên xóa cơ quan Hội đồng nhân dân (HĐND) ở cấp quận, huyện, xã phường như đang thí điểm hiện nay ở một số nơi hay không? Đa số đại biểu nghiêng về phương án ở đâu có quyền lực, ở đó  phải có cơ quan giám sát. Đã là chính quyền địa phương thì phải có HĐND và Ủy ban nhân dân (UBND). Dẫn quy định tại Điều 111 của Hiến pháp, đại biểu Danh Út cho rằng, Hiến pháp 2013 đã quy định rất cụ thể về chính quyền địa phương tại chương 9 gồm 7 điều (từ điều 110-116). Đây là những nguyên tắc để xây dựng Luật tổ chức chính quyền địa phương. Cụ thể là HĐND và UBND là hai bộ phận cấu thành của cấp chính quyền.

Đại biểu QH Trần Ngọc Vinh (Hải Phòng) cho rằng, không tổ chức HĐND ở đơn vị hành chính là bỏ đi thiết chế dân chủ gần và gắn bó với người dân trên địa bàn. Điều đó đi ngược lại với quan điểm tăng cường quyền làm chủ của nhân dân. Ở đâu có UBND mà không có HĐND là ở đó mất đi công cụ pháp lý hữu hiệu. Đại biểu này đặt ra một loạt câu hỏi nếu không tổ chức HĐND ở đơn vị hành chính là cấp quận, phường, tính đại diện của cử tri sẽ được thực hiện như thế nào? Việc giám sát hoạt động của UBND ở nơi đó ra sao? Việc quyết định các vấn đề ở địa phương có đảm bảo tính dân chủ không? Ngược lại, đại biểu QH Trần Du Lịch (Thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng Hiến pháp chỉ quy định về mặt nguyên tắc tổ chức chính quyền địa phương, mở rất rộng dư địa để luật tổ chức một chế định mới là chính quyền địa phương mà không có giới hạn nào.

Tuy nhiên, theo đại biểu Trần Du Lịch, cần nhìn nhận trên quan điểm xây dựng Luật tổ chức chính quyền địa phương mới chứ không phải Luật tổ chức HĐND và UBND sửa đổi. Luật này giải quyết bốn vấn đề tồn tại trong mô hình tổ chức mà Hiến pháp đã mở ra. Chính quyền địa phương, về cơ bản lâu dài cần hai cấp, cấp tỉnh và cấp cơ sở, nhưng chúng ta đang trong thời kỳ quá độ, cần tính đến chuyện thiệt hơn trong lúc quá độ. Đại biểu này nêu dẫn chứng, Nhật Bản chuyển chính quyền địa phương từ 3 cấp thành 2 cấp từ năm 1921, họ để 5 năm quá độ, Việt Nam cần từ 10 đến 15 năm. Những nơi lớn có thể để 3 cấp nhưng phải theo hướng tăng cường mở rộng cấp xã lên, các thị trấn đô thị phải là cấp chính quyền đầy đủ. Đại biểu QH Trần Du Lịch kiến nghị ban soạn thảo, làm rõ từng vấn đề, tập trung từ gốc.

PV