Phê duyệt chủ trương đầu tư dự án phòng chống HIV/AIDS
	Cách nào giảm 92% nguy cơ phơi nhiễm HIV?

Phóng viên báo game bài uy tín Thủ đô đã có cuộc trao đổi với PGS.TS Phan Thị Thu Hương, Phó Cục trường, Cục Phòng chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) về những thông tin xoay quanh vấn đề này.

PV: Xin PGS cho biết lý do triển khai thí điểm Dịch vụ dự phòng trước phơi nhiễm HIV Prep tại Việt Nam?

PGS.TS Phan Thị Thu Hương: Prep là viên kết hợp hai loại thuốc kháng vi rút, nếu dùng hàng ngày theo kê đơn, cơ thể giảm nguy cơ nhiễm HIV từ 92% đến 99% ở những người có nguy cơ cao lây nhiễm HIV. Bao gồm nam quan hệ tình dục đồng giới, người chuyển giới nữ và bạn tình âm tính của những người sống chung với HIV. Từ năm 2015, Tổ chức Y tế Thế giới đã khuyến cáo sử dụng Prep, như một phần của chiến lược dự phòng HIV toàn diện bao gồm cả việc sử dụng bao cao su ở những người có nguy cơ lây nhiễm HIV cao.

Bác sĩ khám và tư vấn cho thai nhi về chương trình Dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con.

Việc triển khai thí điểm Prep tại Việt Nam vì đặc điểm dịch tễ HIV có những thay đổi. Trong khi, tỷ lệ lây nhiễm HIV trong nhóm người nghiện chích ma túy và phụ nữ mại dâm giảm mạnh thì tỷ lệ lây nhiễm HIV trong nhóm MSM và người chuyển giới nữ vẫn duy trì ở mức cao, đang gia tăng ở các khu vực đô thị và tỷ lệ các hành vi tình dục không an toàn khá cao trong nhóm này. Trong bối cảnh hiện chưa có vắc xin để phòng ngừa, phương pháp phòng ngừa bằng thuốc ARV được coi là giải pháp dự phòng lây nhiễm có hiệu quả.

Trong đó, Prep là một phương án dự phòng và thế giới y học đã khuyến cáo được nhiều quốc gia đã thực hiện từ nhiều năm nay. Phương pháp này không thay thế được vắc xin HIV trong nhóm MSM qua các thử nghiệm lâm sàng và qua các can thiệp thực tế trên thế giới. Vì vậy, Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo Prep nên được cung cấp bổ sung cho những người có nguy cơ nhiễm HIV cao trong gói dự phòng HIV kết hợp.

Nhận thức rõ hiệu quả trong dự phòng HIV của Prep và lợi ích dài hạn của sử dụng ARV để dự phòng cho người chưa nhiễm HIV, Cục Phòng chống HIV/AIDS có kế hoạch triển khai thí điểm cung cấp Prep cho MSM và người chuyển giới nữ trong gói dự phòng HIV kết hợp bao gồm: Tư vấn, xét nghiệm HIV thường xuyên, theo dõi lâm sàng và khuyến khích sử dụng bao cao su và chất bôi trơn.

PV: Mục tiêu khi triển khai Dịch vụ dự phòng trước phơi nhiễm HIV tại Việt Nam là gì thưa PGS?

PGS.TS Phan Thị Thu Hương: Thí điểm này nhằm đưa ra các bằng chứng và cung cấp thông tin về tính khả thi của việc triển khai Prep tại Việt Nam. Từ đó, giúp Bộ Y tế đưa ra những quyết định và hướng dẫn đối với can thiệp dự phòng trước phơi nhiễm cho các nhóm nguy cơ cao nhằm tiến tới kiểm soát và kết thúc dịch HIV tại Việt Nam

PV: Xin PGS chia sẻ một số thành quả chính của việc triển khai Prep tại Việt Nam trong dự án thí điểm này?

PGS.TS Phan Thị Thu Hương: Việt Nam triển khai thí điềm Prep tại TP.Hồ Chí Minh từ tháng 3/2017. Đến thời điểm hiện tại, đã có hơn 1.000 người đang sử dụng Prep mà đối tượng MSM, người chuyển giới nữ và cặp bạn tình dị nhiễm. Thí điểm đã được thực hiện ở cả cơ sở y tế tư nhân và cơ sở y tế nhà nước. Kết quả ban đầu cho thấy: Tỷ lệ tuân thủ điều trị Prep khá cao từ khoảng 94,7% tới 100% tùy theo nhóm.

Cao nhất ở nhóm cặp bạn tình dị nhiễm, thấp hơn ở nhóm MSM và người chuyển giới nữ. Về khả năng dự phòng lây nhiễm HIV: Trong số khách hàng sử dụng Prep trong sự án thí điểm chỉ có 2 người chuyển đổi huyết thanh ngay trong lần xét nghiệm lại sau tháng đầu triên sử dụng Prep. Điều này rất có thể họ đã nhiễm HIV trước khi sử dụng Prep (tức khi tham gia dự án thí điểm khi họ ở giai đoạn cửa sổ). Những người khác không bị nhiễm HIV sau nhiều tháng sử dụng Prep.

Về khả năng chi trả: Có 78% MSM và 51% người chuyển giới nữ báo cáo có thể chi trả 20.000 đồng/ngày cho Prep. Như vậy Prep đã được người sử dụng chấp nhận như là một biện pháp dự phòng trong các quần thể nguy cơ cao, đặc biệt là nhóm MSM. Như vậy với dịch vụ Prep thu phí (với thuốc giá thấp) có thể đáp ứng khả năng cho trả của đa số MSM, người chuyển giới nữ và cặp bạn tình dị nhiễm.

Về kênh cung cấp dịch vụ Prep kênh có hiệu quả là sự hợp tác giữa mạng lưới cộng đồng/CBO và các phòng khám thân thiện với nhóm đích hoặc do nhóm đích làm chủ. Để khách hàng tin tưởng và chấp nhận Prep thì việc tư vấn kỹ lưỡng, dịch vụ thân thiện kết hợp với sử dụng công cụ hỗ trợ tuân thủ điều trị là chìa khóa cho thành công của triển khai Prep.

PV: Với kết quả này, Bộ Y tế/Cục Phòng chống HIV/HIDS có kế hoạch như thế nào về việc nhân rộng Prep tại Việt Nam?

PGS.TS Phan Thị Thu Hương: Với những giá trị mà Prep đã đem lại, Bộ Y tế đã quyết định đưa Prep vào hướng dẫn điều trị và chăm sóc HIV/AIDS và đã được ban hành theo Quyết định 5418/QĐ- BYT ngày 1/12/2017. Trong đó, dự phòng trước phơi nhiễm HIV bằng thuốc ARV chính thức là một trong những biện pháp dự phòng HIV ở Việt Nam. Như vậy Prep được phép triển khai trên địa bàn toàn quốc.

Trước mắt, Việt Nam sẽ triển khai Prep tại 11 tỉnh TP là TP.HCM, Hà Nội, Hải Phòng, Đồng Nai, Quảng Ninh, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương…với mục tiêu đến cuối năm 2019 đạt được 5.610 người dử dụng Prep và đến cuối năm 2020 đạt được 7300 người. Ở các tỉnh thành khác căn cứ vào số quần thể đích để quyết định thời điểm triển khai Prep cho phù hợp và Prep hướng tới nhóm khách hàng là MSM và người chuyển giới nữ và cặp bạn tình dị nhiễm.

PV: PGS có muốn chia sẻ thông điệp gì tới những khách hành đang quan tâm tới Prep?

PGS.TS Phan Thị Thu Hương: Việc quan trong nhất để tránh lây nhiễm HIV là cần thực hiện các biện pháp an toàn trong tiêm trích và quan hệ tình dục. Prep không phải là thần dược, nó chỉ là một trong các can thiệp quan trọng cùng với các can thiệp dự phòng trước phơi nhiễm với HIV và như bao cao su.

Đồng thời, Prep cũng không phải là thuốc điều trị lâu dài hay suốt đời, chỉ cần sử dụng trước khi có những hành vi nguy cơ dễ bị lây nhiễm HIV. Prep chỉ có tác dụng dự phòng lây truyền HIV, không ngăn ngừa các bệnh lây qua đường tình dục khác nên việc sử dụng bao cao su vẫn là cần thiết để tránh sự lây nhiễm các bệnh lây qua quan hệ tình dục và tránh mang thai. Nếu bạn còn trẻ, bạn có nguy cơ lây nhiễm HIV, hãy tìm hiểu và sử dụng về Prep để bảo vệ bản thân khỏi HIV.

Minh Khuê – Nguyễn Huệ