Hạ độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội là cần thiết

Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) mới nhất đã quy định hạ độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội từ 80 tuổi xuống còn 75 tuổi trở lên, mở rộng phúc lợi an sinh cho nhóm người cao tuổi. Theo dự thảo Luật, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ quyết định điều chỉnh giảm dần độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội, và khả năng của ngân sách nhà nước từng thời kỳ theo đề nghị của Chính phủ. Người đang hưởng trợ cấp hưu trí xã hội hằng tháng được ngân sách Nhà nước đóng bảo hiểm y tế theo quy định của pháp luật về bảo hiểm y tế, khi chết thì tổ chức, cá nhân lo mai táng được nhận hỗ trợ chi phí mai táng theo quy định của pháp luật về người cao tuổi.

Hạ độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội là chính sách được người cao tuổi mong đợi.

Báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi), Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết hưu trí xã hội là sàn an sinh xã hội tối thiểu, cho người cao tuổi không có lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội (BHXH); trợ cấp xã hội, được quy định phù hợp với khả năng ngân sách nhà nước trong từng thời kỳ. Việc hạ độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội là cần thiết để thể chế hóa quan điểm được nêu tại Nghị quyết số 28-NQ/TW bao gồm: “Mở rộng diện bao phủ bảo hiểm xã hội, hướng tới mục tiêu BHXH toàn dân”; đến năm 2030 phấn đấu đạt “khoảng 60% số người sau độ tuổi nghỉ hưu được hưởng lương hưu, BHXH hằng tháng và trợ cấp hưu trí xã hội”; và “điều chỉnh giảm dần độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội phù hợp với khả năng của ngân sách”.

Theo số liệu thống kê, tính đến cuối năm 2022, Việt Nam có khoảng 14,4 triệu người sau độ tuổi nghỉ hưu. Đây là số người từ 55 tuổi trở lên đối với nữ; từ 60 tuổi trở lên đối với nam. Trong đó, tổng số người hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng, trợ cấp hưu trí xã hội chỉ khoảng hơn 5,1 triệu người, chiếm khoảng 35% tổng số người sau độ tuổi nghỉ hưu. Như vậy, tại thời điểm thống kê vẫn còn khoảng 9,3 triệu người sau độ tuổi nghỉ hưu (chiếm 65%) chưa thuộc diện bao phủ của hệ thống BHXH.

Về ý kiến đại biểu Quốc hội cho rằng, hạ độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội dễ gây tâm lý cho người game bài uy tín chủ quan cứ rút BHXH một lần vẫn sẽ được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá vấn đề này về căn bản phải được khắc phục bằng nhiều giải pháp tổng thể, nhất là công tác thông tin, tuyên truyền chính sách, qua việc thực hiện đồng bộ các giải pháp hạn chế rút BHXH một lần, đồng thời, dựa trên thực tế khoảng cách giữa mức lương hưu do đóng góp, tham gia BHXH, với mức trợ cấp hưu trí xã hội cũng là để người game bài uy tín phải cân nhắc việc lựa chọn giữa hai chế độ này.

Đảm bảo quyền lợi của các đối tượng thụ hưởng

Ngoài hạ độ tuổi hưởng, dự thảo Luật cũng nêu rõ, mức trợ cấp hưu trí xã hội hằng tháng do Chính phủ quy định phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và khả năng của ngân sách nhà nước từng thời kỳ. Tùy thuộc điều kiện kinh tế - xã hội, khả năng cân đối ngân sách, kết hợp huy động các nguồn lực xã hội tại địa phương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trình Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định hỗ trợ thêm cho người hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

Theo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, trợ cấp hưu trí xã hội được kế thừa và phát triển một phần từ quy định về trợ cấp xã hội hằng tháng đối với người cao tuổi quy định tại Khoản 2 Điều 17 của Luật Người cao tuổi. Do vậy, mức hỗ trợ phải vừa bảo đảm phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội và khả năng của ngân sách Nhà nước, lại phải bảo đảm hài hòa với các chế độ của người tham gia BHXH theo nguyên tắc đóng - hưởng. Tại thời điểm hiện nay mức trợ cấp này vẫn còn thấp so với mức sống tối thiểu, chuẩn nghèo quốc gia. Mức trợ cấp xã hội đang ở mức 360.000 đồng/tháng, chỉ đạt 24% so với chuẩn nghèo khu vực nông thôn của giai đoạn 2021-2025, và 20% so với lương cơ sở (1,8 triệu đồng) từ 1/7/2023. Hiện nay, ngân sách Nhà nước chưa có đủ nguồn lực để quy định mức hỗ trợ này theo mức chuẩn nghèo, hoặc mức sống tối thiểu trong dự thảo Luật. Vì thế, dự thảo Luật đã quy định việc định kỳ 3 năm, Chính phủ thực hiện rà soát, đánh giá và đề xuất việc điều chỉnh mức trợ cấp hưu trí xã hội, báo cáo Quốc hội khi trình Kế hoạch tài chính - ngân sách Nhà nước 3 năm. Hiện dự thảo Luật đang quy định theo hướng, nguồn chi trả trợ cấp hưu trí xã hội cho nhóm đủ điều kiện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội từ ngân sách Nhà nước. Nguồn chi trả trợ cấp hàng tháng cho nhóm đã đủ tuổi nghỉ hưu, nhưng chưa đủ thời gian đóng BHXH, và chưa đủ tuổi để hưởng trợ cấp hưu trí xã hội thì do Quỹ BHXH bảo đảm, từ phần tiền do người game bài uy tín đã đóng góp vào Quỹ.

Dù mới là dự thảo Luật, song những chính sách này đã thu hút sự quan tâm của nhiều người cao tuổi. Đa số đều đồng tình, mong đợi chính sách sớm được ban hành và đi vào thực tiễn. Ông Nguyễn Văn Hòa (78 tuổi ở Hoài Đức, Hà Nội) cho rằng, việc hạ độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội từ 80 tuổi, xuống còn 75 tuổi là một chính sách hết sức kịp thời, nhân văn, thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với người già, người cao tuổi. “Hiện nay, vợ chồng tôi đều đã gần 80 tuổi, nếu chính sách sớm thông qua và có hiệu lực thi hành thì chúng tôi sẽ được hưởng chế độ trợ cấp hưu trí xã hội hàng tháng. Số tiền trợ cấp hàng tháng tuy không nhiều nhưng cũng hết sức thiết thực với chúng tôi trong điều kiện không có lương hưu”- ông Hòa nói.

Tú Anh