Hà Nội hướng đến nền nông nghiệp đô thị thông minh

Thời gian qua, ngành Nông nghiệp Thủ đô đã tập trung đẩy mạnh việc ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp. Cụ thể, ngành Trồng trọt đã ứng dụng xây dựng nhà màng, nhà lưới có hệ thống tự động hóa trong điều khiển hệ thống tưới, bón phân, điều chỉnh độ ẩm, nhiệt độ, ánh sáng; hệ thống giám sát có thể phân tích đất đai, dự báo năng suất, phát hiện sâu bệnh, dịch hại; ứng dụng công nghệ kết nối vạn vật IoT, công nghệ canh tác không sử dụng đất, công nghệ Blockchain truy xuất nguồn gốc, công nghệ nhân nuôi tế bào thực vật quy mô công nghiệp sử dụng máy bay điều khiển từ xa trong bón phân và phòng trừ dịch bệnh trên lúa.

Mô hình trồng rau thủy canh mang lại hiệu quả kinh tế cao tại huyện Thanh Trì, thành phố Hà Nội.

Ngành Chăn nuôi đã áp dụng hình thức chăn nuôi trong chuồng kín, có hệ thống làm mát giúp ổn định nhiệt độ, độ ẩm, chuồng nuôi, dây chuyền cho ăn tự động, uống nước tự động, công nghệ thụ tinh nhân tạo, tinh phân ly giới tính, xử lý môi trường bằng công nghệ tiên tiến (CDM, Biogas, đệm lót sinh học, chế phẩm sinh học…).

Ngành Thủy sản đã ứng dụng công nghệ sông trong ao, sử dụng chế phẩm sinh học và máy tạo oxy tự động, công nghệ biofloc... Bên cạnh đó, Hà Nội đã đẩy mạnh triển khai các mô hình ứng dụng công nghệ cao, công nghệ và thiết bị thông minh ở hầu hết các quận, huyện còn sản xuất nông nghiệp; tập trung nhiều tại các huyện (Mê Linh, Gia Lâm, Thường Tín, Đông Anh, Thanh Oai, Đan Phượng…), đặc biệt là các trang trại, gia trại nuôi trồng rau sạch, hoa cây cảnh, nuôi cấy mô hoa lan và lan VAR...

Tuy nhiên, số lượng mô hình nông nghiệp công nghệ cao; nông nghiệp thông minh của thành phố Hà Nội phát triển chưa tương xứng với tiềm năng và vị thế vốn có của Thành phố, nhất là mô hình Khu công nghiệp phục vụ nông nghiệp thông minh; mô hình trang trại, gia trại, Hợp tác xã, làng nghề “Nông nghiệp số” quy mô lớn được ứng dụng đồng bộ các giải pháp công nghệ thông minh theo chuỗi giá trị từ khâu nghiên cứu chọn tạo giống, tổ chức sản xuất, nuôi trồng, chế biến, bảo quản và tiêu thụ… Cùng với đó, cơ chế chính sách hỗ trợ phát triển nông nghiệp thông minh còn thiếu, chưa đồng bộ và chưa đủ mạnh.

Để phát huy được hết thế mạnh của ngành Nông nghiệp trong bối cảnh hiện tại, TS. Tạ Văn Tường, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNT) thành phố Hà Nội cho rằng, ngành Nông nghiệp Thủ đô cần định hình lại hình thái để phù hợp với chức năng, nhiệm vụ. Trước những yêu cầu mới của ngành Nông nghiệp, nếu đi theo hình thức tư duy hiện tại, nông nghiệp Thủ đô sẽ giống như nông nghiệp ven đô và mặt bằng chung của cả nước, thiếu sự kết nối, không phát huy được tiềm năng vốn có.

Đối với việc phát triển nông nghiệp đô thị thông minh, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Tạ Văn Tường cho rằng đây là vấn quan trọng. Cùng với việc phát triển kinh tế nông nghiệp truyền thống, phải chú trọng cải tạo cảnh quan môi trường sinh thái, du lịch, chống biến đổi khí hậu, tích trữ tài nguyên nước... Do đó mỗi lĩnh vực sản xuất đòi hỏi phải có công nghệ thông minh để giảm thiểu tác hại và nâng cao năng suất, giá trị sản phẩm.

"Thành phố Hà Nội đã quy hoạch khu ngoại ô, theo đó, 5 huyện chuẩn bị lên quận, tiến tới thành lập 5 Thành phố vệ tinh xung quanh. Với kết nối như vậy, nông nghiệp Hà Nội sẽ phải quy hoạch không gian phù hợp, đi theo đó là những yêu cầu về công nghệ. Đây sẽ là điều kiện để phát triển các mô hình nông nghiệp công nghệ cao trong thời gian tới.”- ông Tạ Văn Tường cho biết.

Tháo gỡ "nút thắt" trong phát triển nông nghiệp đô thị thông minh

Ngày 17/3/2021, Thành ủy Hà Nội ban hành Chương trình 04-CTr/TU về việc Đẩy mạnh thực hiện hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia Xây dựng nông thôn mới gắn với cơ cấu lại ngành nông nghiệp và phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nông dân giai đoạn 2021-2025. Để giúp Thành phố có cơ sở ban hành một số chính sách hướng tới mục tiêu nên trên, Sở NN&PTNT thành phố Hà Nội phối hợp Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, Hội Khoa học Phát triển Nông thôn Việt Nam cùng một số cơ quan tổ chức Hội thảo "Định hướng và giải pháp phát triển nông nghiệp thông minh trên địa bàn thành phố Hà Nội" theo hình thức trực tuyến và trực tiếp.

Toàn cảnh Hội thảo "Định hướng và giải pháp phát triển nông nghiệp thông minh trên địa bàn thành phố Hà Nội".

Tại hội thảo, PGS.TS. Đào Thế Anh - Phó Giám đốc Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam đã làm rõ về khái niệm, ưu điểm của nông nghiệp đô thị thông minh. Theo đó, nông nghiệp đô thị thông minh là nông nghiệp thông minh áp dụng trong nông nghiệp đô thị phù hợp với điều kiện đô thị ít đất, yêu cầu cao về môi trường. So với nông nghiệp truyền thống, nông nghiệp đô thị có những lợi thế cạnh tranh nhất định, nhất là khi nông nghiệp đô thị có thể cung cấp cho các thị trường đô thị những sản phẩm có chi phí rẻ hơn, bao gồm cả chi phí môi trường.

Bàn về triển vọng trong phát triển nông nghiệp đô thị thông minh tại Hà Nội, PGS.TS. Đào Thế Anh cho rằng, hoạt động ứng dụng công nghệ nông nghiệp thông minh rất đa dạng, lợi ích cụ thể. Đầu tiên là người nông dân có thể tiếp cận với nhiều thông tin để ra quyết định sản xuất chính xác hơn, giảm chi phí sản xuất, tăng năng suất game bài uy tín , tăng hiệu quả sản xuất và giảm ô nhiễm môi trường.

Tuy nhiên, việc áp dụng nông nghiệp thông minh cũng đặt ra nhiều thách thức khó khăn. Nông nghiệp đô thị thông minh còn thiếu các nghiên cứu về các mô hình quản trị số; cơ sở dữ liệu số phục vụ nông nghiệp còn tản mạn, chưa được thiết kế và số hóa đồng bộ; khả năng cung cấp ứng dụng công nghệ cho nông nghiệp thông minh còn hạn chế. Cùng đó, công tác nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao khoa học kỹ thuật mặc dù đã được đầu tư chuyên sâu nhưng vẫn còn chưa theo kịp thực tiễn yêu cầu sản xuất; nguồn lực từ ngân sách Nhà nước và nguồn vốn tín dụng trong đầu tư phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp thông minh còn hạn chế…

Từ thực trạng trên, PGS.TS. Đào Thế Anh đã nêu một số giải pháp thúc đẩy nông nghiệp thông minh ở Hà Nội như: Khuyến khích trong phát triển nông nghiệp đô thị Hà Nội dựa trên nghiên cứu về thị trường và các nhu cầu của cư dân đô thị; tăng cường công tác đào tạo nguồn nhân lực. Đặc biệt, Hà Nội cần quy hoạch đất nông nghiệp ổn định và không gian cho nông nghiệp trong đô thị, đối với từng tiểu vùng nhằm thu hút đầu tư.

Một trong những vấn đề then chốt quyết định thành bại trong việc phát triển nông nghiệp đô thị thông minh chính là việc tổ chức không gian nông nghiệp. Dù được đánh giá là quan trọng, nhưng hiện nay, vấn đề nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp công nghệ cao và du lịch sinh thái nông nghiệp vẫn chưa được chính quy hóa để trở thành nông nghiệp đô thị. Bên cạnh đó, chưa có nghiên cứu tổ chức không gian nông nghiệp đô thị trong khu vực nội đô, các khu vực mới phát triển, khu vực ven đô, khu vực đô thị vệ tinh, điều này gây cản trở rất lớn trong việc phát triển đô thị nông nghiệp thông minh tại Hà Nội.

"Việc lựa chọn các mô hình không gian môi trường nông nghiệp đô thị không chỉ dựa vào đơn vị hành chính mà cần phân vùng chức năng sản xuất lâu dài, với nội dung đổi mới, tích hợp đa ngành và phải xác định bước đi cho từng giai đoạn”- TS.KTS Đỗ Hậu - Hội Quy hoạch và Phát triển Đô thị Việt Nam nhấn mạnh.

Cùng với các nội dung trên, các đại biểu, các nhà khoa học, các chuyên gia tập trung thảo luận một số nội dung liên quan như: Tái cơ cấu lại nền nông nghiệp; quy hoạch vùng để phù hợp với loại cây trồng và điều kiện tự nhiên; đào tạo nguồn nhân lực tiếp cận công nghệ cao, hiểu biết và vận hành; mở rộng hợp tác quốc tế cập nhật đổi mới công nghệ từ nước ngoài; xây dựng và quảng bá thương hiệu có sự cạnh tranh trên thế giới…