Hiểm họa đề kháng kháng sinh!
Các loại vắc xin cần tiêm trước khi mang thai | |
Dùng kháng sinh nhiều tăng nguy cơ tiểu đường | |
Tìm ra siêu kháng sinh chữa hầu hết bệnh |
Gần như hằng năm, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đều đưa ra cảnh báo mạnh mẽ về vấn nạn đề kháng kháng sinh (KS). Khẩu hiệu “Chống kháng thuốc - không hành động hôm nay, ngày mai không có thuốc chữa” được WHO tiếp tục quảng bá dựa trên các dữ liệu của 114 quốc gia cho thấy KS không hiệu quả trước nhiều loại vi khuẩn đang phổ biến khắp thế giới.
Kinh hoàng “siêu mầm bệnh”
Cách đây không lâu, một sinh viên khoa dược đã bị bệnh lao phổi. Điều rất nguy hiểm là sinh viên này bị lao siêu kháng thuốc, tức không thể dùng các thuốc kháng lao thông thường như isoniazid, rifampicin, ethambutol, pyrazinamid, streptomycin… để trị bệnh. Rất may, nhờ liên hệ với nước ngoài (Pháp) để có capreomycin, thuốc trị lao siêu kháng thuốc hữu hiệu, nên sinh viên này đã được trị khỏi bệnh.
Đây là một trong những trường hợp đề kháng KS đang xảy ra hằng giờ, hằng ngày không chỉ ở nước ta mà còn khắp thế giới. Nói nôm na, đề kháng KS là với liều dùng thông thường, KS bị lờn, chẳng có tác dụng gì đối với vi khuẩn mà trước đây nó tỏ ra rất hiệu quả.
Đề kháng KS xuất hiện rất sớm, gần như song hành với sự xuất hiện KS. KS đầu tiên là penicillin được sản xuất và chính thức dùng trong điều trị bệnh nhiễm khuẩn vào năm 1945 thì đến năm 1948, người ta phát hiện vi khuẩn Staphylococcus aureus (S.aureus) đề kháng (tức lờn) với KS này. Vài năm sau, con người chống lại S.aureus đề kháng bằng cách tìm ra KS mới là nhóm methicillin. Đến năm 1961, S.aureus lại đề kháng methicillin để được gọi tên MRSA (Methicillin-resistant staphylococcus aureus). Khi đó, muốn chống lại MRSA phải dùng vancomycin là KS quý hiếm, dự trữ sau cùng. Đến năm 1997, tai họa lại đến vì MRSA đề kháng được cả vancomycin để nghiễm nhiên mang tên VRSA (Vancomycin-resistant staphylococcus aureus).
Nên rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh để tránh mầm bệnhẢnh: Tấn Thạnh |
Hiện nay, các vi khuẩn đề kháng được gọi là “super bugs” (tạm dịch “siêu mầm bệnh” hoặc “vi khuẩn siêu đề kháng”). Bởi lẽ, không chỉ VRSA mà gần đây có thêm vi khuẩn rất nguy hiểm đã đột biến gien mang gien tiết ra enzym New Delhi Metallo beta-lactamase (viết tắt là NDM-1) đề kháng các KS thuộc nhóm carbamenem (gồm imipenem, meropenem…) là nhóm KS rất mạnh, thuộc loại dự trữ sau cùng chỉ dùng khi bị nhiễm khuẩn rất nặng. “Siêu mầm bệnh” này được nhận diện là Klesiella pneumoniae, thường gây bệnh viêm phổi và nay được gọi tắt là CRKP (Carbapenem-resistant klebsiella pneumoniae).
Hiện nay, tên MRSA, VRSA, CRKP được xem là nỗi kinh hoàng của giới chức y tế. Chỉ riêng MRSA hằng năm gây chết khoảng 20.000 người ở Mỹ, vượt xa HIV/AIDS.
Biết rõ những vấn đề vừa nêu, chúng ta mới thấy thảm họa đề kháng KS là có thật và sự cảnh báo đưa ra là luôn cần thiết.
6 điều cần làm
Người dân có thể góp phần cải thiện tình trạng đề kháng KS bằng cách thực hiện mấy điều sau đây:
1. Người bệnh nên dành quyền chỉ định KS cho thầy thuốc (tức bác sĩ kê đơn KS thì mới dùng). Không nên tự ý sử dụng KS một cách bừa bãi, không đúng lúc, không đủ liều.
2. Khi được bác sĩ ghi đơn chỉ định dùng KS, nên dùng thuốc đúng liều lượng, đủ thời gian; không nên ngưng, bỏ thuốc nửa chừng cho dù thấy bệnh cải thiện.
3. Lưu ý, có một số KS chống chỉ định (tức là không được dùng) đối với phụ nữ có thai, phụ nữ cho con bú, trẻ con. Đây là các đối tượng phải để bác sĩ khám bệnh và chỉ định KS khi cần thiết. Sử dụng KS bừa bãi ở các đối tượng này có khi gặp nguy hiểm.
4. Một số bệnh nhiễm khuẩn thường có triệu chứng sốt nhưng không phải tất cả trường hợp bị nóng sốt đều là do nhiễm khuẩn. Hơn nữa, nếu thực sự bị nhiễm khuẩn, việc dùng KS đủ liều thường kéo dài trong nhiều ngày (thông thường từ 5 đến 7 ngày). Vì vậy, hoàn toàn không nên chỉ mới thấy cảm sốt sơ sơ là vội uống vài viên KS rồi thôi!
5. Trên nguyên tắc, nếu vi khuẩn còn nhạy cảm với KS cổ điển, thông dụng thì sử dụng KS loại này và tránh dùng KS loại mới. Những KS mới thường được khuyến cáo chỉ dùng trong bệnh viện hoặc khi có sự chỉ định cân nhắc của bác sĩ điều trị. Đó là thuốc quý có tính dự trữ, nếu sử dụng bừa bãi thì chắc chắn trong thời gian ngắn sẽ bị lờn. Thử tưởng tượng đến lúc nào đó, tất cả KS đều bị đề kháng và không tìm được thuốc mới để thay thế, đây sẽ là thảm cảnh của nhân loại.
6. Nhiều mầm bệnh thường lây lan qua đường tiêu hóa (như vi khuẩn E.Coli, kể cả bệnh nhiễm siêu vi như tay chân miệng). Do đó, nên rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh; nên nấu chín thức ăn, tránh ăn rau cải sống chưa được rửa kỹ, tránh dùng thức ăn còn từ hôm trước mà không được nấu lại ở nhiệt độ sôi thích hợp...
Những điều cần thực hiện trên đây tưởng là đơn giản nhưng thực tế, nhiều người đã không làm được. Điều đó đòi hỏi sự nỗ lực hơn nữa của mỗi người trong chúng ta.
Chính việc sử dụng KS bừa bãi, không đúng cách, không đủ liều làm cho vi khuẩn không bị tiêu diệt hết. Một số vi khuẩn có khả năng thích ứng, đặc biệt có sự đột biến gien trên nhiễm sắc thể kiểm soát sự nhạy cảm đối với KS. Số này tồn tại, phát triển thành “chủng” vi khuẩn mới mà KS đã sử dụng không còn tác dụng đối với chúng nữa. |
Có thể bạn quan tâm
Nên xem
Sôi nổi Hội thi tuyên truyền viên giỏi về 70 năm Giải phóng Thủ đô
Tình nguyện sửa chữa miễn phí hơn 1.000 xe máy bị hư hỏng do bão lũ cho bà con
26 trường học ở Hà Nội chưa thể đón học sinh trở lại học trực tiếp
Tiếp tục thí điểm cấp Phiếu Lý lịch tư pháp qua VNeID đến hết ngày 30/6/2025
Khẩn trương chi viện dập tắt đám cháy xưởng in ở phường Đại Mỗ, Nam Từ Liêm
Thực hiện các giải pháp dạy học linh hoạt, phù hợp với điều kiện thực tiễn
LĐLĐ Ứng Hòa: Tăng cường giám sát việc thực hiện pháp luật, chính sách liên quan đến CNVCLĐ
Tin khác
Chủ động triển khai công tác y tế ứng phó bão số 4
Y tế 19/09/2024 16:23
Bổ sung hơn 424 tỷ đồng để thực hiện tiêm chủng mở rộng
Y tế 19/09/2024 12:44
Tiếp nhận 2.077 đơn vị máu trong ngày hội Trung thu cho em 2024
Y tế 18/09/2024 09:19
VNVC tiêm miễn phí gần 200 trẻ trong ngày đầu chiến dịch tăng cường vắc xin sởi
Y tế 17/09/2024 18:43
Gia tăng bệnh nhân mắc vi khuẩn whitmore nhập viện
Y tế 17/09/2024 18:01
Không thu viện phí các khoản không được BHYT thanh toán với nạn nhân bị bão lũ
Y tế 17/09/2024 13:41
Không chủ quan với bệnh da liễu mùa mưa, bão
Y tế 17/09/2024 09:21
Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên thăm, động viên người dân vùng lũ Yên Bái
Y tế 16/09/2024 18:15
Phẫu thuật vi phẫu cứu sống bệnh nhân bị ung thư lưỡi
Y tế 16/09/2024 16:28
Đảm bảo an toàn đối với thực phẩm hỗ trợ người dân vùng bão, lũ
Y tế 16/09/2024 16:23