Theo Luật TTNCN, tới đây cách tính mới áp dụng cho các hộ sản xuất kinh doanh sẽ theo tỷ lệ phần trăm trên doanh thu từ sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ chứ không dựa trên mức doanh thu 100 triệu đồng/năm mới phải đóng TTNCN như trước.

Ví dụ như lĩnh vực cho thuê nhà, theo cách tính mới nếu tính tổng các loại thuế phải đóng gồm thuế môn bài (1 triệu đồng/năm), thuế giá trị gia tăng (5% trên doanh thu) và TTNCN cho cùng ngưỡng chịu thuế thấp nhất (8,4 triệu đồng/tháng) thì người cho thuê nhà (trong trường hợp được giảm trừ gia cảnh cho bản thân) phải nộp thuế tăng gần gấp đôi so với cách tính cũ, từ 500.000 đồng/tháng như hiện hành lên hơn 920.000 đồng/tháng. Với doanh thu từ cho thuê nhà ở các mức 10 triệu đồng, 20 triệu đồng, 50 triệu đồng và 100 triệu đồng/tháng, tổng số thuế phải đóng theo cách tính mới  sẽ tăng từ 30 -50% so với cách tính cũ. Tuy nhiên, khi giá cho thuê nhà càng cao, đạt từ 200 triệu đồng/tháng trở lên, tổng số thuế phải đóng theo cách mới lại ít hơn so với cách tính cũ, tức người đóng thuế được lợi hơn. Điều này nhiều người có nhà cho thuê nhỏ, lẻ giá trị thấp tỏ ra bức xúc, bởi những người có tiền, xây nhà cao tầng cho thuê hàng mấy trăm triệu đồng/tháng bị áp TTNCN ít hơn.

Không chỉ lĩnh vực cho thuê nhà, ở các lĩnh vực sản xuất kinh doanh nhỏ khác, tình trạng người thu nhập trung bình phải đóng thuế cao hơn trước cũng sẽ diễn ra. Ví dụ, các cá nhân phân phối hàng hóa như chủ tiệm tạp hóa, sạp quần áo, giày dép... sẽ phải áp TTNCN theo tỷ lệ 0,5% trên doanh thu. Tính ra mỗi tháng đạt doanh thu 8,4 triệu đồng đã phải đóng thuế. Và nếu  tính tổng số thuế phải đóng thì những người có doanh thu từ mức 8,4 triệu đồng/tháng đến 200 triệu đồng/tháng bị điều chỉnh tăng từ 30-50% so với cách tính cũ. Trong khi những người có doanh thu từ khoảng 400 triệu đồng/tháng trở lên sẽ có lợi khi số thuế phải đóng theo cách mới giảm so với cách tính cũ. Ở nhóm dịch vụ như khách sạn, nhà nghỉ, cắt tóc, gội đầu, may đo... (chịu thuế giá trị gia tăng 5% và thuế TNCN 2% trên doanh thu), số thuế phải đóng theo cách tính mới cho khoản doanh thu từ 8,4 triệu đồng/tháng đến dưới 100 triệu đồng/tháng cũng tăng 40-50% so với cách tính cũ. Doanh thu vượt mức 100 triệu đồng/tháng thì bắt đầu có lợi về thuế. Nhóm sản xuất, gia công, vận tải hành khách, vận tải hàng hóa, quán ăn, thầu xây dựng bao gồm nguyên vật liệu, khai thác... chịu thuế giá trị gia tăng 3% và TTNCN 1,5% trên doanh thu theo cách tính mới thì số thuế tăng khoảng 50% so với cách tính cũ nếu doanh thu dưới 200 triệu đồng/tháng. Vượt ngưỡng này, người đóng thuế sẽ bắt đầu có lợi vì mức thuế phải đóng giảm hơn.

Tới đây, Luật TTNCN sẽ được triển khai, một số hộ, chủ shop kinh doanh hàng hóa quần áo tỏ ra lo lắng. Chị Hằng chuyên kinh doanh quần áo thời trang trên phố Thái Thịnh nói rằng, hai năm lại đây sức mua thấp, nhưng giá thuê mặt bằng lại quá cao, trên một diện tích chưa đến 30 m2 giá thuê đã 20 triệu đồng/tháng. Lãi chưa đủ chi phí thuê mặt bằng, song tới đây nếu áp dụng mức thuế mới công việc kinh doanh sẽ còn khó khăn hơn.

Từ câu chuyện TTNCN sắp có hiệu lực, nghĩ đến cách tính giá, tính thuế hiện nay dường như đang có nghịch lý. Ví như giá điện, giá nước sinh hoạt càng sử dụng nhiều giá phải trả càng cao (giá lũy kế) đi kèm đó thuế VAT người dùng phải trả cũng cao hơn. Tuy nhiên, ở diện TTNCN càng kinh doanh lớn lại càng được hưởng lợi, còn kinh doanh nhỏ mức đóng lại cao hơn.

Anh Tùng- T. Giang