Nhiều thiếu sót, vi phạm về tài chính, thuế

Thanh tra TP.HCM vừa có văn bản (số 43/TB-TTTP-P6 ngày 18/5/2023) thông báo kết luận thanh tra về việc chấp hành các quy định pháp luật trong hoạt động sản xuất kinh doanh tại Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu Y tế TP.HCM (Yteco).

Theo kết luận thanh tra, Yteco có những thiếu sót, vi phạm quy định pháp luật trong công tác điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh, quản lý tài chính, kế toán.

Cụ thể, tại báo cáo tài chính thời điểm ngày 30/6/2020 của Yteco (do Ban Điều hành mới chỉ đạo điều chỉnh sau khi có kết quả soát xét) thể hiện kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh và tiềm năng kinh tế của công ty không đầy đủ, không đúng thực tế, từ đó phản ánh không đúng giá trị doanh nghiệp, dẫn đến khả năng không đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các cổ đông Yteco, trong đó có cổ đông Nhà nước là Công ty Dược Sài Gòn. Ngoài ra, trong quá trình hoạt động, Yteco còn có những vi phạm trong quản lý sử dụng đất thuê của Nhà nước; việc chấp hành nghĩa vụ đối với ngân sách Nhà nước... cần được tiếp tục kiểm tra, xử lý theo quy định pháp luật.

Thanh tra chỉ ra loạt vi phạm trong hoạt động tại Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu Y tế TP.HCM.

Về việc tăng vốn điều lệ năm 2020 của Yteco, phương án chào bán cổ phiếu đã được Hội đồng quản trị, Đại hội cổ đông bất thường của Yteco thông qua (ngày 8/11/2020) có nhiều nội dung không đúng quy định pháp luật.

Cụ thể, phương án tăng vốn điều lệ với giá chào bán cổ phần là 10.000 đồng/cổ phần với số lượng dưới 100 nhà đầu tư là cổ đông hiện hữu, không kể nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là không xác định rõ về đối tượng và số lượng nhà đầu tư trong số các cổ đông hiện hữu; được chào bán đến hơn 100 cổ đông hiện hữu của Yteco; phương án tăng vốn điều lệ được thông qua trên cơ sở kết quả biểu quyết tại đại hội, trong đó bao gồm biểu quyết thuận của một số cổ đông là nhà đầu tư có tên trong danh sách được mua cổ phần phát hành riêng lẻ đợt này (đã được Hội đồng Quản trị Yteco phê duyệt sau đó) là trái với Khoản 3, Khoản 6 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán năm 2006 (hết hiệu lực vào ngày 1/1/ 2021).

Về giá chào bán cổ phiếu phát hành thêm tại phương án với giá 10.000 đồng/cổ phiếu và phát hành thêm cho giới hạn dưới 100 nhà đầu tư khi không tiến hành thẩm định về giá trị doanh nghiệp, không thông qua hình thức đấu giá cổ phiếu là không đảm bảo nguyên tắc hoạt động chứng khoán và thị trường chứng khoán dẫn đến chưa bảo đảm quyền và lợi ích của các cổ đông hiện hữu (trong đó có cổ đông Nhà nước).

Về kết quả hoạt động kinh doanh, lợi nhuận trước thuế 2020 giảm mạnh so với năm 2019 do trong kỳ Yteco đã trích lập dự phòng phải thu ngắn hạn khó đòi, xử lý nợ phải thu khó đòi, dự phòng giảm giá hàng tồn kho không đúng quy định pháp luật.

Yteco đã xuất hóa đơn cho toàn bộ số lượng hàng của 2 hợp đồng (số 054F/2017/YTC/KD ngày 9/1/2017 và số 272H/2018/YTC/HĐKT-KD ngày 21/11/2018) cho Công ty Cổ phần Dược phẩm Quận 3 nhưng thực tế hàng vẫn được lưu kho của Yteco. Việc làm trên phản ánh không đúng nghiệp vụ kinh tế phát sinh, chưa phù hợp chuẩn mực kế toán số 14 về doanh thu và thu nhập khác.

Đối với khoản công nợ phải thu của tổ chức, cá nhân đã trích lập dự phòng tại thời điểm 30/6/2020 (11 khoản nợ, số tiền 54,398 tỷ đồng) Yteco đã ghi nhận doanh thu, chi phí tương ứng đối với toàn bộ các đơn hàng này (tại thời điểm phát sinh nghiệp vụ kinh tế). Tuy nhiên, Yteco không xác định tuổi nợ và đánh giá mức độ tổn thất từng khoản nợ để thực hiện trách lập dự phòng theo quy định.

Về thực hiện nghĩa vụ với ngân sách trong hoạt động sản xuất kinh doanh, từ kết quả kiểm tra chi phí, thu nhập khác để xác định thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) của Yteco, xác định số thuế TNDN của Yteco phải truy thu hơn 769 triệu đồng. Về thuế giá trị gia tăng (GTGT) qua rà soát, đoàn thanh tra xác định điều chỉnh doanh thu, chi phí của Yteco và số thuế Yteco phải nộp qua các năm là hơn 17 tỷ đồng.

Về quá trình sử dụng 3 khu đất thuê của Nhà nước trả tiền hàng năm tại các địa chỉ số 76 Sương Nguyệt Anh, phường Bến Thành, Quận 1; Số 181 Nguyễn Đình Chiểu, Phường 6, Quận 3; Số 24 đường số 17, phường Hiệp Bình Phước, quận Thủ Đức (nay là TP. Thủ Đức), Yteco đều có thời gian dài sử dụng đất (toàn bộ hoặc một phần đất) không đúng mục đích theo quyết định cho thuê đất, hợp đồng cho thuê đất của cơ quan có thẩm quyền (có một trường hợp sai phạm đã được cơ quan có thẩm quyền kiểm tra, xử lý; 2 trường hợp chưa được kiểm tra, xử lý).

Mặc dù có vi phạm nhưng đại diện pháp luật Yteco vẫn có giấy cam kết về việc sử dụng đất đúng mục đích để được hưởng chính sách giảm tiền thuê đất (năm 2013 và 2014) và được xác định lại nhằm giảm đơn giá thuê đất phải nộp (giai đoạn 2016 - 2020) là không đúng quy định. Khoản thu lợi trái pháp luật từ việc cho thuê lại nhà đất của Yteco nêu trên chưa được cơ quan có thẩm quyền kiểm tra, kết luận, xử lý thu hồi theo quy định của pháp luật. Ngoài ra, tại các khu đất trên cũng phát sinh một số kiến trúc, công trình xây dựng không phép, sai phép hoặc công trình có hạng mục chưa được cơ quan có thẩm quyền có ý kiến chuyên môn về thiết kế kỹ thuật, môi trường, phòng cháy chữa cháy và Yteco chưa thực hiện hoàn công nhưng vẫn đưa vào khai thác, sử dụng, kinh doanh.

Kết luận thanh tra còn chỉ ra hàng loạt thiếu sót và vi phạm khác của Yteco và các công ty liên quan.

Chuyển cơ quan điều tra nếu tiếp tục bán cổ phần gây thiệt hại

Từ những kết luận nêu trên, Chánh Thanh tra đã kiến nghị và được Chủ tịch Ủy ban nhân dân TP.HCM thống nhất giao Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Dược Sài Gòn TNHH MTV chỉ đạo đại diện vốn của Công ty Dược Sài Gòn tại Yteco yêu cầu Hội đồng quản trị, đại diện pháp luật của Yteco tuân thủ nghiêm quy định pháp luật trong lĩnh vực quản lý tài chính, kế toán, chứng khoán, đầu tư, đất đai, xây dựng, thuế... và các quy định pháp luật liên quan hoạt động sản xuất kinh doanh.

Khẩn trương khắc phục các sai phạm, thiếu sót được nêu tại kết luận thanh tra theo đúng quy định của pháp luật, trong đó cần hủy bỏ phương án tăng vốn điều lệ đã được thông qua trái quy định pháp luật; Chấm dứt việc sử dụng đất không đúng mục đích theo quyết định cho thuê đất, hợp đồng thuê đất của cơ quan có thẩm quyền, việc hợp tác kinh doanh không đúng quy định của pháp luật; Liên hệ với các cơ quan có thẩm quyền để hoàn thiện các thủ tục về xây dựng, đất đai, môi trường, phòng cháy chữa cháy đảm bảo các công trình đã được xây dựng phải đảm bảo đủ điều kiện hoàn công và an toàn khi đưa vào sử dụng theo đúng quy định của pháp luật; Nghiêm túc chấp hành các kết luận, quyết định hành chính, quyết định xử lý của cơ quan có thẩm quyền liên quan đến các sai phạm về thuế, đất đai, xây dựng, môi trường... đã xảy ra tại Yteco trong thời gian vừa qua.

Trường hợp Yteco tiếp tục thực hiện việc bán cổ phần phát hành thêm trái quy định của pháp luật nêu trên, cố ý gây thiệt hại đến quyền lợi của cổ đông Yteco nói chung và cổ đông Nhà nước nói riêng thì cần chuyển cơ quan điều tra để xử lý theo quy định của pháp luật.