Chuyện những gia đình 'nhặt' được trẻ sơ sinh

Theo đó, Nghị định số 123/2015/NĐ-CP quy định với trẻ bị bỏ rơi, người phát hiện trẻ bị bỏ rơi có trách nhiệm bảo vệ trẻ và thông báo ngay cho UBND hoặc công an cấp xã nơi trẻ bị bỏ rơi. Trường hợp trẻ bị bỏ rơi tại cơ sở y tế thì Thủ trưởng cơ sở y tế có trách nhiệm thông báo. Ngay sau khi nhận được thông báo, Chủ tịch UBND cấp xã hoặc Trưởng công an cấp xã có trách nhiệm tổ chức lập biên bản về việc trẻ bị bỏ rơi; UBND cấp xã có trách nhiệm giao trẻ cho cá nhân hoặc tổ chức tạm thời nuôi dưỡng theo quy định của pháp luật.

Sau khi lập biên bản, UBND cấp xã tiến hành niêm yết tại trụ sở UBND trong 7 ngày liên tục về việc trẻ bị bỏ rơi. Hết thời hạn niêm yết, nếu không có thông tin về cha, mẹ đẻ của trẻ, UBND cấp xã thông báo cho cá nhân hoặc tổ chức đang tạm thời nuôi dưỡng trẻ để đăng ký khai sinh cho trẻ. Cá nhân hoặc tổ chức đang tạm thời nuôi dưỡng trẻ có trách nhiệm khai sinh cho trẻ em.

Ảnh minh họa

Theo đó, họ, chữ đệm, tên của trẻ được xác định theo quy định của pháp luật dân sự. Nếu không có cơ sở để xác định ngày, tháng, năm sinh và nơi sinh của trẻ thì lấy ngày, tháng phát hiện trẻ bị bỏ rơi là ngày, tháng, năm sinh; căn cứ thể trạng của trẻ để xác định năm sinh; nơi sinh là nơi phát hiện trẻ bị bỏ rơi; quê quán được xác định theo nơi sinh; quốc tịch của trẻ là quốc tịch Việt Nam. Phần khai về cha, mẹ và dân tộc của trẻ trong Giấy khai sinh và Sổ hộ tịch để trống; trong Sổ hộ tịch ghi rõ “Trẻ bị bỏ rơi”.

Về vấn đề này, theo một số người dân, cũng như luật sư, thì việc tiến hành niêm yết ở trụ sở UBND trong 7 ngày mà không tiến hành xác minh hay thông báo rộng rãi trên phương tiện truyền thông là chưa đủ. Bởi lẽ, trong trường hợp này, rất dễ xảy ra tình trạng người nào đó đi bắt cóc, mua trẻ em, sau đó báo cáo với chính quyền địa phương là “nhặt” được trẻ bị bỏ rơi. Như thế, họ có thể hợp thức hóa được giấy tờ cho đứa trẻ đó, cũng như nghiễm nhiên có con.

“Đối với những trẻ bị bỏ rơi thật thì nghị định này tạo sự thông thoáng cho cha mẹ nuôi của chúng làm khai sinh. Nhưng với trường hợp mà đứa trẻ đó không phải bị bỏ rơi mà là bị bắt cóc, mua bán thì lại khác. Với thời gian niêm yết ở trụ sở UBND xã 7 ngày mà không có thông báo rộng rãi, không nhờ công an vào điều tra xác minh hay đăng tải lên phương tiện truyền thông thì việc cha mẹ ruột của đứa trẻ muốn tìm con cũng khó” - luật sư Nguyễn Quốc Việt - giám đốc Công ty luật Khánh Việt chia sẻ.

Còn với chị Nguyễn Thị Dung (trú tại Khương Thượng, quận Đống Đa, Hà Nội) bày tỏ: “Việc dán thông báo ở trụ sở UBND xã, phường nghe có vẻ công khai, nhưng thực chất có mấy người dân đọc được thông báo này. Chẳng nhẽ, khi ai đó bị bắt cóc mất con lại phải đi khắp các xã, phường để đọc thông báo hay sao. Do đó, trong quy định này cần phải có quy định đăng ảnh, thông báo thông tin về đứa trẻ rộng rãi trên phương tiện truyền thông. Hoặc có thể, nhà nước cần lập ra một trang mạng riêng biệt để mọi người có thể vào đó tra cứu thông tin, hình ảnh của đứa trẻ bị “bỏ rơi” để người thân thực sự có thể tìm được”.

Đặc biệt, trong Nghị định 123/2015, có phần quy định khai sinh cho trẻ chưa xác định được cha, mẹ. Nếu có 1 trong 2 người đứng ra nhận thì cũng có thể đăng ký khai sinh họ, dân tộc, quê quán, quốc tịch của con được xác định theo họ, dân tộc, quê quán, quốc tịch của cha, mẹ. Đây cũng là vấn đề nan giải, bởi lẽ đây cũng là vấn đề nhạy cảm. Việc khai sinh cho đứa trẻ là cần thiết, nhưng phải tính tới việc xác định nhân thân của người đứng ra khai sinh. Bởi, nếu không làm tốt việc này, vô hình chung người đứng khai sinh có thể vi phạm vào chính sách dân số hoặc những đứa con “ngoài giá thú” được thừa nhận.

Ngô Bảo Chi