Phấn đấu đến năm 2035 vận hành 10 tuyến đường sắt đô thị

Ngày 17/8, tại hội nghị lần thứ tư của Hội đồng điều phối vùng Đồng bằng sông Hồng, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Dương Đức Tuấn đã nêu phương án hoàn thiện mạng lưới đường sắt đô thị thành phố Hà Nội.

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị lần thứ tư của Hội đồng điều phối vùng Đồng bằng sông Hồng.

Theo Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Dương Đức Tuấn, trong những năm qua, Hà Nội đã tăng cường triển khai thực hiện đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng giao thông, trong đó đặc biệt là phát triển hệ thống đường sắt đô thị.

Dù gặp nhiều thách thức, khó khăn, nhưng đến nay Thành phố đã đạt được một số kết quả cụ thể. Đó là, Hà Nội đã đưa vào vận hành Tuyến đường sắt đô thị số 2A (Cát Linh - Hà Đông) và Tuyến đường sắt đô thị thí điểm thành phố Hà Nội, đoạn Nhổn - ga Hà Nội (đoạn trên cao).

Thành phố đã chủ động phối hợp với các địa phương lân cận thống nhất, quy mô, hướng tuyến các tuyến giao thông kết nối, đặc biệt là các tuyến đường sắt đô thị (cập nhật tại Đồ án điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô), phục vụ kết nối giao thông, liên kết vùng nhằm tạo động lực, không gian phát triển.

Đặc biệt, Hà Nội đã chủ trì xây dựng, phối hợp với các bộ, ngành Trung ương hoàn chỉnh Đề án tổng thể đầu tư xây dựng hệ thống đường sắt đô thị Thủ đô theo chỉ đạo của Bộ Chính trị tại Kết luận số 49-KL/TƯ ngày 28/2/2023.

Trong đó, phấn đấu đến năm 2035, hoàn thành đầu tư xây dựng, vận hành 10 tuyến đường sắt đô thị với tổng chiều dài khoảng 410,8 km (bao gồm các tuyến đã đi vào vận hành, khai thác: Tuyến 2A Cát Linh - Hà Đông và đoạn trên cao Tuyến số 3.1 Nhổn - Cầu Giấy).

Để thực hiện mục tiêu này, nhu cầu vốn đặt ra cho giai đoạn 2024 - 2030 (xây dựng 96,8 km) sơ bộ là khoảng 14,6 tỷ USD; giai đoạn 2031-2035 (xây dựng 301 km) sơ bộ nhu cầu vốn khoảng 22,5 tỷ USD. Tổng nhu cầu vốn đến năm 2035 cần khoảng 37,2 tỷ USD.

Phó Chủ tịch UBND thành phố Dương Đức Tuấn phân tích, qua rà soát các nguồn vốn đầu tư công, tổng hợp khả năng cân đối các nguồn vốn có thể huy động khác của Thành phố đến năm 2035 là khoảng 28,56 tỷ USD. Như vậy, đến năm 2035, thành phố cần Trung ương hỗ trợ khoảng hơn 8,6 tỷ USD.

Đến năm 2045, Thành phố đầu tư xây dựng hoàn thành 5 tuyến còn lại (201 km), hoàn thành đưa vào vận hành, khai thác tổng thể hệ thống đường sắt đô thị Thủ đô (gồm 15 tuyến, đoạn tuyến điều chỉnh, bổ sung với tổng chiều dài khoảng 616,9 km) với nhu cầu vốn giai đoạn này khoảng 18,252 tỷ USD.

Phó Chủ tịch UBND Thành phố Dương Đức Tuấn phát biểu tại hội nghị.

Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Dương Đức Tuấn cho biết, Quốc hội đã ban hành Luật Thủ đô 2024. Theo đó, việc đầu tư phát triển đường sắt đô thị tại thành phố được ưu tiên áp dụng mô hình TOD, bảo đảm hiện đại, đồng bộ, bền vững và được áp dụng các quy định: HĐND Thành phố quyết định chủ trương đầu tư dự án tuyến đường sắt đô thị theo mô hình TOD theo phân kỳ đầu tư trong từng giai đoạn; quyết định việc tách nội dung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư thành dự án độc lập.

UBND Thành phố quyết định đầu tư dự án tuyến đường sắt đô thị theo mô hình TOD, quyết định đầu tư hoặc chấp thuận chủ trương đầu tư các dự án thành phần, quyết định đầu tư dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư…

6 giải pháp đột phá chiến lược

Tuy nhiên, việc phát triển hệ thống đường sắt đô thị thành phố Hà Nội còn nhiều thách thức. Để tiếp tục phát huy các kết quả đã đạt được, khắc phục kịp thời các tồn tại, hạn chế như đã nêu, giải quyết các vấn đề phát sinh trong bối cảnh, tình hình mới của đất nước, trong thời gian tới, Phó Chủ tịch UBND Thành phố Dương Đức Tuấn cho biết, Hà Nội sẽ tiếp tục thực hiện 6 giải pháp đột phá.

Một là, tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện, cụ thể hóa các cơ chế chính sách đã được định hướng trong Luật Thủ đô (sửa đổi) trong khuyến khích đầu tư nhằm thu hút, hấp dẫn các nhà đầu tư tham gia đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng giao thông giảm áp lực ngân sách, đẩy nhanh tiến độ hoàn thành đầu tư cơ sở hạ tầng theo quy hoạch đã được phê duyệt.

Từ nay đến năm 2030, Hà Nội cần nguồn vốn gần 15 tỷ USD để đồng bộ kết cấu đường sắt đô thị (Ảnh CTV)

Hai là, đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện Đề án tổng thể tổng thể đầu tư xây dựng hệ thống đường sắt đô thị Thủ đô báo cáo cấp có thẩm quyền trình Bộ Chính trị, Quốc hội xem xét, thông qua các cơ chế, chính sách đặc thù làm cơ sở triển khai thực hiện.

Ba là, tập trung nguồn lực đầu tư các tuyến đường sắt đô thị tại khu vực đô thị trung tâm nhằm giải quyết vấn đề ùn tắc giao thông ngày càng nghiêm trọng. Trong đó, ưu tiên triển khai bước các tuyến đã có nghiên cứu chuẩn bị đầu tư, thiết kế chi tiết (Tuyến số 1, đoạn Ngọc Hồi - Yên Viên; Tuyến số 2, đoạn Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo; Tuyến số 3, đoạn Cầu Giấy - ga Hà Nội - Hoàng Mai; Tuyến số 5: Văn Cao - Hòa Lạc).

Bốn là, tập trung phát triển tổ hợp ga Ngọc Hồi - là ga trung tâm tích hợp đường sắt quốc gia, đường sắt tốc độ cao và đường sắt đô thị. Đối với việc phát triển các trung tâm logistic lớn cần xác định điều kiện tiên quyết là phải có các nhánh đường sắt đi vào để giảm thiểu chỉ phí vận tải. Đồng thời có chính sách phù hợp để đào tạo phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư và từng bước chủ động việc phát triển mạng lưới đường sắt đô thị.

Năm là, có chiến lược riêng về mô hình TOD, xem đây là một giải pháp trọng tâm, ưu tiên để phát triển đô thị bền vững. TOD phải được nhìn nhận trên góc độ tổng thể phát triển/tái phát triển đô thị, cấu trúc/tái cấu trúc đô thị, không chỉ nhìn nhận riêng rẽ từ góc độ lĩnh vực giao thông vận tải; Quy hoạch, khai thác triệt để không gian ngầm khu vực nhà ga, đề po của các tuyến đường sắt đô thị trong khu vực nội đô lịch sử (từ Vành đai 3 trở vào) do khu vực này cơ bản đã khai thác hết không gian trên mặt đất, mật độ đô thị cao.

Sáu là, phối hợp chặt chẽ với các tỉnh lân cận nhằm cụ thể hóa các định hướng kết nối, thống nhất quy chuẩn, tiêu chuẩn áp dụng đối với hệ thống đường sắt đô thị giữa các địa phương trên cơ sở định hướng triển khai tại các đồ án quy hoạch đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; tăng cường kết nối giữa các tuyến đường sắt đô thị với các trung tâm logistic, khu đô thị mới…

Báo cáo của UBND thành phố Hà Nội cũng nêu 3 kiến nghị với Thủ tướng Chính phủ về vấn đề này. Trong đó, Thành phố kiến nghị Thủ tướng sớm quyết định lựa chọn công nghệ để thực hiện đồng bộ trên toàn quốc; đảm bảo hệ thống đường sắt đô thị đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật, về các yếu tố đầu máy, toa xe, đường ray… Đặc biệt là đồng bộ về kết nối hệ thống, kết nối liên vùng giữa các tỉnh, thành phố trong tương lai.