Vừa có tiệm vàng ở đường Nhiêu Tâm (Q.5, TP.HCM), vừa có cơ sở sản xuất vàng nữ trang, ông Phạm Văn Tám, Giám đốc Công ty TNHH vàng bạc đá quý Kim Hảo lo lắng khi nghe thông tin thị trường xuất hiện vàng nguyên liệu có pha chất vonfram. "Thị trường vàng hiện nay đã ảm đạm, người sản xuất kinh doanh buôn bán cầm cự mà đụng phải vàng này thì chỉ có lỗ. Do công ty đã trang bị máy quang phổ nên tôi đã yêu cầu nhân viên công ty tăng cường kiểm tra nguồn vàng nguyên liệu khi mua vào", ông nói.

Là doanh nghiệp lớn trong ngành nhưng bà Nguyễn Thị Cúc, Phó tổng giám đốc Công ty cổ phần vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ), cũng cảm thấy lo lắng khi nghe tin kẻ gian trộn vonfram vào nguyên liệu để bán cho các tiệm vàng và những tiệm vàng thử bằng phương pháp “khò đá” cũng không phát hiện được.

Chỉ có 30 - 40% là vàng thật

Trước đó, thông tin Công an TP.Hạ Long đang điều tra vụ một người Trung Quốc mang vàng từ Hồng Kông về và đưa cho Nguyễn Xuân Luyện đem bán. Luyện lại đưa vàng cho ông Hoàng Hữu Thành (31 tuổi, tỉnh Hà Nam) đi bán số vàng lên đến hàng tỉ đồng. Tuy nhiên sau khi cơ quan công an vào cuộc kiểm tra các miếng vàng thì chỉ có 30 - 40% là vàng thật, chất độn vào vàng là vonfram.

Ông Nguyễn Ngọc Trọng, Giám đốc Công ty kinh doanh nữ trang New Partners Jewelry, cho biết chiêu độn chất vonfram vào vàng nguyên liệu đã xuất hiện từ mấy năm trước, bây giờ lại xuất hiện trở lại nhưng chủ yếu ở các tỉnh miền Bắc.

Sở dĩ kẻ gian chọn vonfram để độn vào vàng nguyên liệu là do khối lượng riêng của vonfram và vàng tương đương nhau. Cụ thể, khối lượng riêng của vonfram là 19,25 gr/cm3, vàng là 19,3 gr/cm3 nên khi dùng phương pháp kiểm tra tỷ trọng vào vàng thì khó có thể phát hiện được vàng pha vonfram.

Nhiệt độ nóng chảy của vàng ở 1.063 độ C, còn vonfram lên đến 3.410 độ C nên khi nấu vàng chảy ra thì vonfram vẫn chưa chảy và lúc này vàng sẽ tạo thành một lớp bọc bên ngoài vonfram. Bằng mắt thường hay qua phương pháp kiểm tra tỷ trọng sẽ rất khó phát hiện được vàng có độn vonfram hay không. Vonfram không có giá trị gì nên tùy vào hàm lượng đưa vào vàng mà người mua thiệt hại nhiều hay ít.

Ở góc độ chuyên môn, ông Dương Anh Tuấn, Phó tổng giám đốc phụ trách kỹ thuật Tập đoàn vàng bạc đá quý Doji, nghi vấn chất đưa vào vàng không phải vonfram thông thường vì vonfram thông thường khó hòa tan trong vàng với hàm lượng lớn, đồng thời nó có thể bị phát hiện khi nấu chảy khối vàng ra.

Khả năng đây có thể là một dạng hợp kim của một số kim loại thuộc nhóm nguyên tố nặng như: Ir (Iridium), Os (Osmium), W (Volfram), Ru (Ruthenium), Pd (Paladium)... Vật liệu này có thể hòa tan một phần trong vàng nên có thể pha trộn với tỷ lệ cao hơn và khó bị phát hiện bằng phương pháp thông thường hoặc máy phổ X-quang. Tuy nhiên khi pha trộn vào vàng, chúng vẫn tồn tại ở dạng hạt nhỏ nên sau khi phân kim có thể tách riêng chúng ra và thu được các hạt kim loại.

Thị trường sợ "vàng bẩn"

Sau mấy ngày rà soát các doanh nghiệp trên địa bàn, ông Nguyễn Văn Dưng, Chủ tịch Hội Mỹ nghệ kim hoàn TP.HCM, cho hay các tiệm vàng cũng rất lo lắng khi nghe thông tin này. May mắn là đến nay chưa nghe các doanh nghiệp kinh doanh vàng trên địa bàn TP.HCM phản ánh mua phải vàng Trung Quốc độn vonfram. Tuy nhiên, hiện nay đang vào mùa cao điểm để chuẩn bị hàng hóa cho dịp cuối năm nên nhiều doanh nghiệp sản xuất cần nguyên liệu vàng, Hội Mỹ nghệ kim hoàn TP.HCM sẽ có cảnh báo đến các doanh nghiệp trên địa bàn tình trạng này để cảnh giác.

Nhưng chưa cần đến hội cảnh giác, hầu hết các tiệm vàng đều dò xét cao độ, ngay cả với những người bán vàng lẻ. Thậm chí nhiều tiệm vàng nhỏ còn tạm ngưng mua vàng vào nếu không phải do chính tiệm bán ra. Đặc biệt đối với người dân còn cảnh giác hơn, lượng mua vàng giảm hẳn.

Theo ông Dương Anh Tuấn, để tránh mua phải vàng giả, khi giao dịch, các chủ tiệm vàng cũng như người dân cần chú ý tới xuất xứ, độ tin cậy và uy tín của bạn hàng. Sau đó, người mua thực hiện các biện pháp nghiệp vụ như: soi bề mặt, đo tỷ trọng, phổ kế X-quang có độ chính xác cao. Khi cảm thấy nghi vấn nhưng chưa đủ điều kiện trang thiết bị máy móc cho việc giám định thì nên tới các đơn vị có đủ điều kiện tiêu chuẩn, sử dụng các thiết bị kỹ thuật cao để giám định sâu hơn. Riêng với người dân, tốt nhất là nên mua vàng có thương hiệu, ở các công ty uy tín để tránh thiệt hại vì mua nhầm vàng bẩn.