Xe cũ nát vẫn ngang nhiên hoạt động

Mất ATGT và ô nhiễm

Theo thống kê hiện cả nước có khoảng 40 triệu xe máy. Trong đó, có những xe được đưa vào hoạt động từ những năm 80-90 của thế kỷ trước nhưng hiện vẫn đang lưu thông. Riêng Hà Nội hiện có khoảng 2,5/6 triệu xe máy quá thời hạn sử dụng, dự kiến tại kỳ họp HĐND thành phố vào tháng 6/2017 sẽ trình chương trình liên quan đến hạn chế xe máy, sau đó sẽ trình Chính phủ. Theo đề xuất thành phố sẽ bỏ ra khoản tiền hỗ trợ và có biện pháp thu hồi các xe máy, ôtô đã quá hạn sử dụng.

Theo một nghiên cứu mới đây của Ủy ban ATGT quốc gia thì xe máy quá cũ nát được cho là một trong những nguyên nhân gây mất ATGT và ô nhiễm môi trường, đặc biệt tại các đô thị lớn như Hà Nội, TPHCM, Đà Nẵng…

Cùng đó đại diện Cty CP Phát triển đô thị bền vững - TS.An Minh Ngọc cho biết trong một nghiên cứu về nguyên nhân TNGT do xe máy tại tỉnh Thái Nguyên thì có đến trên 44% số các vụ TNGT liên quan đến các phương tiện đã có thời gian sử dụng từ 10 đến 15 năm. Vì khi phương tiện đã qua nhiều năm sử dụng, các chi tiết trong máy xe không còn đảm bảo an toàn như ban đầu và gây ra những sự cố hỏng hóc trong quá trình lưu thông.

Qua đó có thể nói rằng phương tiện càng sử dụng nhiều, nguy cơ rủi ro càng lớn.Nhưng trên thực tế hiện nay vẫn chưa có văn bản nào quy định về niên hạn sử dụng đối với môtô, xe gắn máy. Do đó, việc cần làm hiện nay là phải ban hành quy định về kiểm định kỹ thuật phương tiện xe máy để có căn cứ ban hành quy định về niên hạn sử dụng xe máy.

Việc thu hồi xe máy quá cũ, nát đã được các cơ quan chức năng đề xuất từ nhiều năm nay nhưng đến nay vẫn chưa thể thành hiện thực. Cùng đó, đề án kiểm soát khí thải xe gắn máy đã được ban hành từ năm 2010 nhưng đến nay, hầu hết các mục tiêu trong đề án đều không đạt được và kéo theo đó, việc kiểm soát xe gắn máy quá cũ nát cũng đang gặp khó khăn.

Theo đại diện Bộ GTVT, lý do chậm triển khai đề án về mặt khách quan là do kiểm tra khí thải môtô, xe gắn máy là vấn đề xã hội lớn, phức tạp vì liên quan đến đa số người dân ở các thành phố lớn và có nhận thức rất khác nhau về vấn đề kiểm soát khí thải.Trong khi đó, môtô, xe gắn máy vẫn là phương tiện giao thông chủ yếu trong những năm tới, đáp ứng gần 90% nhu cầu đi lại trong thành phố khi giao thông công cộng đáp ứng không quá 10% nhu cầu, giao thông cá nhân bằng ôtô còn hạn chế, ít nhất đến năm 2020.

Cùng đó đa phần chủ sử dụng xe máy cũ nát là người nghèo, phương tiện cũ nát lại là “cần câu cơm” nuôi sống cả gia đình họ, cùng với việc đa số người sử dụng chưa nhận thức rõ mức độ ảnh hưởng, tác hại của khí thải môtô, xe gắn máy và tác dụng, sự cần thiết phải kiểm tra khí thải, bảo dưỡng, sửa chữa để bảo đảm độ bền, hiệu quả hoạt động, giảm khí thải độc hại, tiết kiệm nhiên liệu.Bản thân cơ quan chức năng cũng còn nhiều ý kiến chưa đồng thuận với chủ trương thu giá kiểm tra khí thải trực tiếp từ người sử dụng môtô, xe gắn máy.

Dẹp bỏ xe cũ nát là hợp lý

Liên quan đến đề xuất quy định niên hạn để thu hồi xe máy cũ nát, kiểm soát khí thải xe máy của Hà Nội, Phó Cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam (Bộ GTVT) - Nguyễn Hữu Trí cho rằng, đây là đề xuất tốt để bảo vệ môi trường và ATGT và đề xuất này có thể thực hiện được khi sửa Luật Giao thông đường bộ. Cũng theo ông Trí, đề án kiểm soát khí thải xe môtô, xe gắn máy được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2010, Cục Đăng kiểm Việt Nam đã nghiên cứu, thử nghiệm, tiến hành các công việc chuẩn bị.

Đây là một đề án lớn mang tính xã hội phức tạp. Các tổ chức, cá nhân đều thống nhất chủ trương phải kiểm soát khí thải xe môtô, xe gắn máy nhưng chưa thống nhất được phương án, lộ trình triển khai cụ thể. Do có ảnh hưởng xã hội lớn, đặc biệt là người game bài uy tín có thu nhập thấp sử dụng xe máy cũ có chất lượng thấp. Cùng đó, Chủ tịch Hiệp hội vận tải Hà Nội - Bùi Danh Liên cũng cho rằng, đối với đề xuất ban hành quy định về kiểm định kỹ thuật phương tiện xe máy để có căn cứ quy định về niên hạn sử dụng xe máy, việc này không sai nhưng chúng ta cần có lộ trình.

Trong khi đó, giao thông công cộng chưa đáp ứng được, số lượng xe môtô, xe gắn máy tham gia giao thông tiếp tục tăng lên nhanh chóng, càng gây khó khăn cho công tác triển khai thực hiện. Cùng đó, việc quy định kiểm soát khí thải xe môtô, xe gắn máy cũng chưa được quyđịnh bắt buộc trong Luật Giao thông đường bộ. Trong khi đó, PGS.TS Bùi Xuân Cậy, Đại học GTVT Hà Nội bày tỏ, xe máy cũ nát quá thì phải thu hồi là điều cần thiết để giảm ô nhiễm môi trường, tai nạn giao thông. Ở Việt Nam có rất nhiều xe máy cũ nhưng người dân vẫn lưu hành. Nếu như ô tô thì có thể đăng kiểm thì xe máy cũ hết niên hạn sử dụng có thu hồi được hay không lại là vấn đề khó.

Đại diện Cục Đăng kiểm cũng cho biết trong quá trình bàn thảo về sửa đổi Luật Giao thông đường bộ, đã có những ý kiến đề xuất cần phân cấp cho địa phương quy định điều kiện hoạt động của môtô, xe máy tùy theo đặc thù của từng địa phương thay vì quy định chung cho cả nước. Số lượng xe máy ở Hà Nội nhiều hơn hẳn so với các tỉnh miền núi, nguy cơ ô nhiễm do xe máy gây ra tại Hà Nội nhiều hơn thì Hà Nội phải chủ động xây dựng quy định về điều kiện hoạt động của xe máy.Còn tại những tỉnh ít xe máy và xe máy là phương tiện chính của người dân, nhất là người nghèo, trong khi vận tải công cộng chưa đủ khả năng đáp ứng thì có thể xem xét quy định về điều kiện hoạt động của xe máy khác với Hà Nội.

Trang Khanh