Nước rút cổ phần hóa: Đừng để lãng phí đất đai
	Các doanh nghiệp GTVT "sống khỏe" sau cổ phần hóa
	Cổ phần hóa doanh nghiệp: Cần làm rõ mục tiêu

TS Trần Du Lịch khẳng định, CPH là chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước, thực tế đã mang lại những kết quả quan trọng. Tuy nhiên, trong quá trình CPH DNNN đang xảy ra tình trạng những DN làm ăn tốt tiến hành CPH các cổ đông mua cổ phần để sở hữu DN đã đành, song có những DN làm ăn yếu kém, thua lỗ triền miên, nhưng khi tiến hành CPH vẫn có người mua vì các nhà đầu tư thấy quỹ đất của DN đó rất lớn, rất có tiềm năng.

Để hiểu căn nguyên của vấn đề chúng ta phải trở lại câu chuyện 20 năm trước khi nước ta mới bắt đầu tiến hành CPHDNNN. Khi đó trong việc tính giá trị tài sản của DN để tiến hành CPH thì không đưa đất đai vào giá trị cổ phần. Vì thế đã xảy ra nghịch cảnh một số khách sạn, nhà hàng ở vị trí vàng của Hà Nội, TP. HCM chỉ tiến hành định giá cái “xác” mà cái “hồn” là tài sản đất đai coi như cho không. Vấn đề đặt ra với DN, chủ đầu tư là làm thế nào các bên liên quan có được mảnh đất đó để tiến hành cho thuê kiếm lời mới là quan trọng. Vì thế, tài sản đất đai của nhà nước bị thất thoát lớn. Đất đai của Nhà nước được các DN, chủ đầu tư hợp pháp hóa mang đi cho thuê, cho kinh doanh. Một “thương quyền” vô tình được Nhà nước tạo ra cho các DN sau khi CPH.

Đại biểu QH Trần Du Lịch

Sau khi thấy việc tiến hành CPH như quy định là không ổn, trong cơ chế để tiến hành CPH bỗng nhiên quay 180 độ, mà nếu tôi nhớ không nhầm là Chính phủ ban hành Nghị định 109 bổ sung giá trị của đất vào giá trị cổ phần (định giá DN thông qua cả giá đất). Nghĩa là ta đi từ thái cực này đến thái cực khác. Quá trình xác định giá trị cổ phần, trong đó có quy định tính giá trị đất được dựa trên nhiều yếu tố như mục đích kinh doanh, vì thế mới có chuyện một bến xe khi định giá CPH giá trị chỉ 50 tỷ đồng, nhưng khi đưa giá đất vào thì lên tới 500 tỷ đồng. Điều này làm cho quá trình CPH bị tắc. Để tháo gỡ khó khăn, chúng ta tháo nút thắt CPH liên quan đến định giá đất dựa trên thương quyền sử dụng.

Vậy theo ông làm thế nào để trong quá trình CPH DNNN không xảy ra tình trạng lách luật để tài sản đất đai khổng lồ của Nhà nước không bị thất thoát, lãng phí?

Mấu chốt cuồi cùng là nhà nước, các cơ quan chức năng khi tiến hành CPH phải xác định quyền được thuê đất như thế nào để đất đai không bị sử dụng lãng phí. Cụ thể, khi tiến hành CPH, các cơ quan chức năng phải tiến hành rà soát xem năng lực của những DN chuẩn bị CPH hay thoái vốn thực sự thế nào. Mục đích kinh doanh là gì ? Thực tế đang sử dụng bao nhiêu đất ? Trong quá trình kiểm tra, rà soát xét thấy nếu DN yếu kém về tài chính, làm ăn không hiệu quả, kinh doanh không đúng chức năng thì Nhà nước chỉ cho DN đó thuê một phần diện tích đất mà DN đang sử dụng thôi, còn phải tiến hành thu hồi giao cho các đơn vị khác sử dụng hiệu quả hơn thông qua các hình thức được pháp luật cho phép. CPH DNNN chỉ cho bán cái đang có (tài sản ngoài đất, vốn hóa, thương hiệu… PV) chứ nhất định không được CPH cả tài sản đất đang sử dụng. Những DN kinh doanh không hiệu quả nhưng đang sử dụng hàng chục ngàn mét vuông đất, rõ ràng khi tiến hành CPH nhà đầu tư chẳng muốn mua cái “xác” làm gì, mà nhận thấy giá trị béo bở của mảnh đất. Khi CPH hoặc thoái vốn xong mảnh đất đó sẽ được chuyển đổi mục đích sử dụng. Kết quả mang về cho DN, các ông chủ siêu lợi nhuận.

Tôi cũng nói thêm, CPH đang trong giai đoạn nước rút của kế hoạch năm 2015 thôi, chứ nó đang còn giai đoạn triển khai dài. Việc CPH hoặc thoái vốn Nhà nước nắm giữ cổ phần chi phối tại các DN đã tiến hành CPH vẫn diễn ra, đồng nghĩa với việc một khối lượng tài sản đất đai đang nằm đó. Để không bị sử dụng đất đai lãng phí, tránh thất thoát, tại Diễn đàn kinh tế mùa xuân, nhiều chuyên gia đã đề nghị Quốc hội cần sớm ban hành Luật Cổ phần hóa để bịt những lỗ hổng dễ phát sinh tham nhũng, thất thoát.

Lê Hà (Thực hiện)