Gánh nặng phí, lệ phí
	Đã đóng thuế thì phải loại bỏ dần phí, lệ phí

Nhằm hoàn thiện chính sách pháp luật về phí và lệ phí, tại kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XIII, Chính phủ đã trình Quốc hội dự thảo Luật Phí và lệ phí nhằm thay thế Pháp lệnh Phí và lệ phí năm 2001. Theo Pháp lệnh Phí và lệ phí thì hiện có khoảng 73 khoản phí, được sắp xếp thành 12 nhóm theo tính chất công việc gắn với lĩnh vực, nhóm ngành. Qua 13 năm thực hiện, đến nay một số khoản phí đã và đang chuyển sang cơ chế giá theo quy định của Luật chuyên ngành (đặc biệt là một số khoản phí có tác động lớn đến người dân như học phí và viện phí); một số khoản phí được quy định trong danh mục nhưng qua 13 năm chưa phát sinh và một số khoản phí được quy định tại các Luật chuyên ngành ban hành sau Pháp lệnh Phí và lệ phí.

Để đảm bảo quy định thống nhất về phí, lệ phí; khuyến khích xã hội hóa; thu hút nguồn lực xã hội đầu tư cung cấp dịch vụ công, dự thảo Luật đưa ra khỏi danh mục phí 18 khoản, gồm: 2 khoản phí được quy định trong danh mục nhưng qua 13 năm chưa phát sinh (phí bảo vệ nguồn lợi thủy sản và phí giám định hàng hóa xuất, nhập khẩu); 5 khoản phí trước đây có quy định thu nhưng nay đã dừng thu để phù hợp với tình hình thực tế (phí xây dựng; phí an ninh trật tự; phí phòng, chống thiên tai; phí niêm phong, kẹp chì hải quan; phí chứng nhận xuất xứ hàng hoá); 6 khoản phí có cùng đối tượng điều chỉnh cần rà soát thu gọn danh mục (phí sử dụng đường thủy nội địa và phí luồng lạch có cùng đối tượng điều chỉnh là sử dụng đường thủy nội địa; phí sử dụng đường biển và phí bảo đảm hàng hải có cùng đối tượng điều chỉnh là sử dụng đường biển); 5 khoản phí quy định trong danh mục nhưng pháp luật chuyên ngành đã quy định thực hiện theo cơ chế giá (phí đấu thầu; học phí; viện phí; phí giám định tư pháp; phí kiểm định đo lường chất lượng).

Ngoài 18 khoản phí nêu trên, để khuyến khích, thu hút các thành phần kinh tế tham gia cung cấp dịch vụ công cần tiếp tục rà soát chuyển các khoản phí sang cơ chế giá dịch vụ, chỉ các dịch vụ công liên quan trực tiếp đến hoạt động quản lý Nhà nước như: Phí phòng dịch y tế, phí thẩm định cấp giấy phép hành nghề,... thì quy định thu phí. Với nguyên tắc này, có thêm 19 khoản phí trong danh mục chuyển sang thực hiện theo cơ chế giá. Việc chuyển các khoản phí này đã tính đến sự phù hợp với quy định của pháp luật về giá. Cụ thể, chuyển sang cơ chế giá thị trường đối với các khoản phí dịch vụ đã có DN tham gia cung cấp như phí giới thiệu việc làm; phí kiểm nghiệm chất lượng hàng hóa; phí kiểm nghiệm trang thiết bị y tế; phí đo đạc, lập bản đồ địa chính; phí giám định di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia,... Các khoản phí chuyển sang cơ chế giá do Nhà nước định giá gồm các khoản phí thu từ dịch vụ có liên quan đến một số lĩnh vực Nhà nước cần quản lý giá để ổn định sản xuất và đời sống hoặc dịch vụ dễ độc quyền như phí sử dụng đường bộ hoàn vốn các dự án BOT; phí chợ; phí bến bãi; phí vệ sinh; phí thẩm định kết quả đấu thầu; phí sử dụng cảng, nhà ga;... Thực tế, các khoản thu này cơ bản đang thực hiện theo cơ chế giá. DN bỏ vốn đầu tư và thu phí hoàn vốn, không nộp ngân sách nhà nước. Bổ sung 15 khoản phí đã được quy định tại các Luật chuyên ngành (như phí bay qua vùng trời, phí công chứng, phí sử dụng kho số viễn thông,...).

Như vậy, danh mục phí kèm theo dự án Luật bao gồm 51 khoản phí, trong đó, 36/73 khoản trong danh mục phí hiện hành được kế thừa và 15 khoản phí quy định tại các Luật chuyên ngành được bổ sung vào danh mục. Mặc dù, Bộ Tài chính thống kê hiện vẫn chỉ tồn tại những loại phí trên, nhưng theo nhiều đại biểu Quốc hội và các chuyên gia hiện vẫn đang tồn tại thực trạng dân phải gánh “xã phí”, “phường phí”, “thôn phí”. Trao đổi với PV LĐTĐ chuyên gia kinh tế Trần Du Lịch cho rằng: Trước mắt cần phân biệt rõ thế nào là phí và lệ phí. Địa phương, ngành nào đang có sự chồng lẫn giữa phí và lệ phí thì phải rà soát để loại bỏ. Và điều quan trọng Chính phủ, Ban soạn thảo phải nhìn nhận việc ban hành nhiều loại phí và lệ phí có đủ bù đắp tiền công, tiền lương trả cho các nhân viên chuyên đi thu phí hay không? Bên cạnh đó, vấn đề minh bạch hóa thu phí giữa các loại hình cơ quan, đơn vị công tư ra sao? Ví dụ bệnh viện công thì nhà nước quyết nhưng bệnh viện tư chưa có chế tài để bảo đảm quyền lợi cho người dân.

Để dự thảo luật được hoàn thiện hơn, trình ra kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XIII dự kiến diễn ra vào tháng 10 tới, một số đại biểu đề nghị: Ban soạn thảo cần phải rà soát lại hiện nay cả nước (trung ương, tỉnh, thành, quận, huyện, xã, phường; thậm chí cả thôn) đang có bao nhiêu loại phí và lệ phí, quỹ, trên cơ sở đó sẽ tiến hành loại bỏ những loại phí và lệ phí không cần thiết; những loại phí và lệ phí bị chồng nhau để giảm gánh nặng cho dân. Không để một người dân thu nhập khoảng 20- 30 triệu đồng/năm; một công chức, viên chức thu nhập khoảng 40- 100 triệu/năm, ngoài việc thực hiện các nghĩa vụ thuế cho nhà nước lại còn phải cõng thêm cả chục loại phí, lệ phí, quỹ. ĐBQH Nguyễn Thị Quyết Tâm cho rằng, nếu hàng năm chúng ta đẩy mạnh được công cuộc phòng, chống tham nhũng, chống thất thoát lãng phí trong xây dựng, trong đầu tư thì số tiền dư ra còn lớn hơn nhiều lần các khoản đóng góp từ phí và lệ phí của dân.

Lê Hà