Dự Tọa đàm có Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, giáo dục của Quốc hội Tạ Văn Hạ; Phó Vụ trưởng Vụ Xã hội, Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hồng Ngọc; Trưởng ban Dân chủ, Giám sát và Phản biện xã hội, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Nguyễn Quỳnh Liên; cùng đại diện một số Bộ, ngành, chuyên gia, nhà khoa học...

Chia sẻ về thực trạng của thuốc lá mới, ông Nguyễn Hồng Ngọc, Phó Vụ trưởng Vụ Xã hội, Văn phòng Quốc hội cho biết, vấn đề thuốc lá mới đã xuất hiện nhiều năm nay và tất cả đều là hàng nhập lậu. Mặt hàng này đang tồn tại khoảng trống pháp lý trong quản lý, được đề cập đến rất nhiều. Cũng theo ông Ngọc, hiện nay tỷ lệ giới trẻ sử dụng các sản phẩm này đã tăng rất nhanh, nhiều kết quả điều tra khảo sát đã cho số liệu về vấn đề này.

Ông Nguyễn Hồng Ngọc, Phó Vụ trưởng Vụ Xã hội, Văn phòng Quốc hội.

Đối với thuốc lá điện tử có thành phần chính là dung dịch hóa lỏng, tinh dầu, đối tượng phạm tội đã lợi dụng trộn các chất ma túy, gây ra hệ lụy cho người sử dụng và giới trẻ. Việc mua bán chủ yếu thông qua mạng xã hội hoặc các điểm bán lẻ trà trộn công khai cùng với các mặt hàng khác, nhưng việc quản lý trên nền tảng mạng xã hội còn rất hạn chế, và chế tài xử lý hành vi quảng cáo chưa đủ sức răn đe...

PGS.TS.BS Trần Khánh Toàn, Giảng viên cao cấp Bộ môn Y học Gia đình, Trường Đại học Y Hà Nội cho biết, ông và đồng nghiệp đã tiến hành một nghiên cứu tổng quan hệ thống và phân tích gộp (là nghiên cứu có giá trị bằng chứng cao nhất) nhằm tổng hợp lại kết quả của các nghiên cứu cập nhật trên thế giới có so sánh độc tính của thuốc lá nung nóng so với thuốc lá truyền thống thông qua phân tích các chỉ điểm sinh học phơi nhiễm.

“Kết luận từ nghiên cứu này cho thấy: Độc tính của thuốc lá nung nóng, đánh giá thông qua các chỉ điểm sinh học phơi nhiễm, giảm đáng kể so với thuốc lá truyền thống”, BS Trần Khánh Toàn cho biết.

PGS.TS.BS Trần Khánh Toàn, Giảng viên cao cấp Bộ môn Y học Gia đình, Trường Đại học Y Hà Nội.

Từ kết luận trên, PGS.TS.BS Trần Khánh Toàn đề xuất: “Việc xây dựng chính sách phải dựa trên các bằng chứng khoa học. Tuy nhiên, trong trường hợp của thuốc lá nung nóng, do những hạn chế nhất định về nguồn lực và thời gian, việc chờ đợi kết quả các nghiên cứu được thực hiện ở Việt Nam, trên người Việt Nam là không khả thi.

Do đó, chúng ta cần tận dụng có chọn lọc các bằng chứng từ các nghiên cứu đã có trên thế giới, khuyến cáo của các tổ chức quốc tế uy tín và bài học kinh nghiệm của các nước để lựa chọn cách thức ứng xử phù hợp với thuốc lá nung nóng”.

TS.BS. Phạm Tuấn Anh, Trưởng Khoa Điều trị theo yêu cầu, Bệnh viện K Trung ương phân tích: “Thuốc lá mới vẫn là sản phẩm có hại, lý tưởng nhất là cai hoàn toàn, nhưng trên thực tế có những nhóm đối tượng không cai được, nên phải có cách tiếp cận khác như miếng dán, kẹo gum nicotine - đây là chất gây nghiện ko phải gây bệnh chính. Nguyên lý của thuốc lá mới là thay vì đốt cháy sẽ làm nóng, để giảm sự phơi nhiễm tiếp xúc với số lượng và hàm lượng độc chất”.

Toàn cảnh Tọa đàm.

Còn bà Nguyễn Quỳnh Liên, Trưởng ban Dân chủ, Giám sát và Phản biện xã hội, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nhìn nhận, đây là một nhu cầu của xã hội. Đã là nhu cầu của con người, chắc chắn là phải có nguồn cung. Do đó, phải có giải pháp về quản lý Nhà nước, lẫn thay đổi nhận thức của người dùng. Nếu quản lý, thì phải quản lý chặt chẽ có định hướng, lấy người tiêu dùng làm trung tâm, lấy sức khỏe người tiêu dùng làm mục tiêu.

Tại Tọa đàm, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Tạ Văn Hạ cho rằng, hiện nay, đề nghị cấm của Bộ Y tế là đi từ góc độ sức khỏe của con người. Nhưng để Quốc hội quyết định cấm hay không cấm thì phải có đề xuất của Chính phủ và trong đề xuất của Chính phủ phải đầy đủ nghiên cứu từ cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý, cơ sở về khoa học đến các đánh giá tác động...

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Tạ Văn Hạ.

Về câu chuyện quản lý, theo ông Tạ Văn Hạ, nếu không cấm thì đương nhiên cần phải đưa vào quản lý. Nhưng để quản lý được thì cũng phải do chỉ đạo của Chính phủ. Trường hợp quản lý cũng phải dựa trên cơ sở chứng minh về khoa học từ các cơ quan có thẩm quyền...

Tổng kết Tọa đàm, các đại biểu, đại diện các Bộ, ngành, cơ quan liên quan đều nhấn mạnh, mọi sản phẩm thuốc lá đều không an toàn, nhưng cần được quản lý, như cách mà Nhà nước hiện đang kiểm soát thuốc lá điếu và các sản phẩm thuốc lá khác.

Đồng thời, các đại biểu cũng đồng thuận rằng, các văn bản mang tính toàn cầu đã xác định thuốc lá nung nóng là thuốc lá, do đó các Bộ, ngành liên quan cần sớm định nghĩa về sản phẩm này để làm cơ sở pháp lý cho việc kiểm soát thuốc lá mới.

Ngoài ra, các đại biểu cũng trông đợi các cơ quan chức năng cần sớm thống nhất phương án quản lý thuốc lá mới trình Chính phủ, nhằm lấp khoảng trống pháp lý cho thuốc lá nung nóng và các sản phẩm thuốc lá mới khác, vốn là vấn đề bị trì trệ gần 10 năm qua dù đã có sự tham gia của nhiều Bộ, ngành liên quan.