Ông Nguyễn Văn Chương, trưởng phường rối nước Đào Thục cho biết: Sở dĩ rối nước Đào Thục có sự khác biệt và độc đáo hơn các phường rối khác là nhờ cụ Đào Đặng Khiêm biết cách chắt lọc những nét tinh túy của nhiều phường rối khác. Không những thế, cụ còn truyền dạy chi tiết tỉ mỉ cho dân, mày mò thiết kế được con rối có thể cử động được nhiều động tác khó mà các phường rối khác không thể làm được…

Đến nay, phường rối Đào Thục đã có bề dày gần 300 năm với bao biến cố thăng trầm của lịch sử, cũng có thời gian dài ngừng hoạt động do đất nước có chiến tranh, nhưng nghệ thuật rối nước cổ truyền vẫn không hề mai một. Năm 1984, một số nông dân ham mê rối nước ở làng Đào Thục đã tập hợp thành một nhóm do nghệ nhân Đinh Như Sinh làm trưởng phường hội, từng bước tìm tòi, học hỏi, hoàn thiện dần dần các tích trò cổ như: Trâu chui qua ống, Lên võng xuống ngựa, Phùng đánh hổ, Ba khí giáo trò, Đốt pháo bật cờ, Nhà nông cày cấy…

58264

Không chỉ làm sống lại những tích trò nguyên bản cổ xưa, các nghệ nhân Đào Thục còn chế tạo thành công con rối và phương pháp điều khiển con rối có thể lắc đều, vung vẩy được hai tay, dễ dàng sang phải sang trái, thậm chí là có thể quay ngược lại để đi vào buồng trò. Trong khi đó, các phường rối khác chỉ có thể điều khiển con rồi đi thẳng, đi lùi hoặc đi chéo. Một điểm khác biệt nữa so với phường rối khác đó là ngoài việc giữ được những tích trò nguyên bản, các nghệ nhân Đào Thục còn xây dựng thêm nhiều tích trò mới, gắn liền với dấu mốc lịch sử, đời sống nhân dân như: Tặng hoa ngày hội, Rước ảnh Bác Hồ, Chiến sĩ biên phòng, Hà Nội 12 ngày đêm…

Từ cục gỗ vô chi vô giác, qua bàn tay khéo léo, tài tình, kết hợp với tích trò, điệu hát, trống, sáo, nhị, các nghệ nhân phường rối Đào Thục đã tạo thành những nhân vật sinh động có hồn, hấp dẫn, đáng yêu… Chính nhờ những nét độc đáo riêng biệt, cũng như lịch sử hình thành lâu đời mà rối nước Đào Thục thu hút được sự quan tâm, yêu mến của nhiều du khách đến từ khắp nơi trên thế giới.

Được sự quan tâm, yêu mến của du khách là vậy, tuy nhiên, nếu không có sự đam mê, nhiệt huyết, ý thức trách nhiệm lưu giữ văn hóa của cha ông mà chỉ tính đến thu nhập, kiếm sống, mưu sinh thì chắc hẳn chẳng ai đi theo nghề này. Theo ông Nguyễn Văn Chương, hiện tại phường rối nước Đào Thục có khoảng 30 diễn viên. Mỗi người làm mỗi nghề như chủ doanh nghiệp, nông dân, thợ mộc, thợ xây… Mỗi khi có chương trình giao lưu văn hóa, lễ hội hay có khách du lịch về làng, các diễn viên rối mới tập hợp lại. Thường thì mỗi ekip có 10 diễn viên, vào hôm nắng ấm còn đỡ, những ngày mưa lạnh, diễn viên thường phải uống nước mắm cho nóng người rồi trầm mình dưới nước, diễn suốt cả ngày nhưng mỗi người cũng chỉ được thù lao 60 – 100.000 đồng.

Tuấn Trung