Ảnh minh họa

Tôi chợt nghĩ tới câu ca dao này khi đặt bút viết về phiên chợ. Khu chợ quê như đứng lưng chừng giữa nút giao của quá khứ và hiện tại, ở nơi thời gian tạm ngừng trong vài sát na khoảnh khắc. Đến nỗi tôi có cảm tưởng, thêm một chút xa hoa sẽ thừa, mà bớt một chút cổ kính lại thiếu.

Chợ phiên quê tôi thực chất là những cụm chợ được họp theo ngày giờ cố định. Có phiên đông lúc sáng sớm, có phiên tập trung vào xế chiều, có phiên lung linh ánh đèn lồng ban đêm để phục vụ du khách. Mang đầy đủ đặc trưng của xóm làng, phiên chợ tấp nập những sạp hàng bày ngoài lề đường, trải bao bố giản đơn trên đất, có khi bài bản hơn thì kê cái bàn gỗ dưới tấm bạt che màu xanh thẫm. Họ bán những thứ đời thường nhất mà ở đâu cũng có, khi là chùm cau miếng trầu, khi là cái kẹp, đôi dép,... Nó làm người ta vô thức xé bỏ hết những vách ngăn vùng miền, lai lịch, rồi khiến mắt rưng rưng như thấy lại tuổi thơ kéo tay mẹ đi chợ trong những ngày xưa cũ.

Vào dịp lễ lạc, chợ phiên đông đúc với đủ sắc hoa. Những bó cúc vàng, lay ơn đỏ, được bọc trong giấy báo, đặt thành hàng dưới đất hoặc cắm vào thùng nhựa đựng nước. Mấy người tạt ngang chợ, đội luôn mũ bảo hiểm vào sạp hàng mua vội thứ gì đấy. Có đứa bé nắm tay mẹ, nghe người lớn trả giá vài đồng bạc lẻ, chốc chốc giật áo, mè nheo mua bộ đồ mới. Hay cụ bà vội đến từ sớm lạnh, trên người mặc thêm cái áo mưa “mì tôm” mỏng, đầu đội nón lá, bán những thứ nhà tự nuôi trồng như con gà, bó rau. Trên môi bà lúc nào cũng nở nụ cười hiền hậu.

Chợ là nơi mưu sinh cho người dân buôn bán nhỏ lẻ. Chợ cũng là nỗi nhớ quê trăn trở của đứa con xa nhà. Cứ thế, chẳng biết tự bao giờ mà đi chợ chẳng còn giản đơn là sắm sửa đồ đạc. Họ đến chợ phiên như một thói quen tìm kiếm những hoài niệm, để mua nụ cười hay đắm mình trong tiếng trả giá: người bớt được một đồng thì vui mừng một buổi, người bán được cho khách thì hào hứng đợi phiên sau. Thế là, ai cũng hạnh phúc nghĩ mình có lãi.

Tới chợ phiên bằng hai chữ “thân quen”, rồi rời chợ bằng hai từ “quyến luyến”, có lẽ những gì chân thật luôn chạm gần trái tim của kẻ ưa hoài niệm. Để mỗi lần nhắc về quê hương, tôi sẽ “tua” trong đầu thước phim về phiên chợ nhộn nhịp, thanh bình.

Nghĩ tới chợ phiên, là nghĩ về những điều đã qua, về những gì hiện tại và hằng hà bao thứ chưa tới. Trong gió như thoảng đưa về tiếng hỏi han của o hàng xén: “Chao ui, té ra eng cũng dân quê miềng à?” - Nghe mà dễ thương tới lạ.

Hẳn là trong một nẻo sơ tâm xa vắng, ai cũng có một phiên chợ để neo đậu nỗi niềm.

Nguyên Văn