Hà Nội như một quãng lặng mà tôi biết mình hầu như không thể tìm được nơi đâu cái không gian và không khí ấy. Hà Nội cũng có những sự kỳ lạ mà đôi khi không thể giải thích được. Đôi khi chỉ cách một con đường hoặc vài ba bước chân, đã là sự đối lập hoàn toàn giữa một thế giới hiện đại và phù phiếm với những cổ xưa và tĩnh lặng. Thật may trong lòng tôi rất ít sự so sánh hay đánh giá. Tôi tiếp nhận những thay đổi như vốn dĩ nó phải diễn ra như thế.

Bên những căn nhà cổ ở Hà Nội, tà áo dài trắng dường như là trang phục duy nhất có thể làm nổi bật vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt! Ảnh: Phạm An

Mưa nắng biến thiên. Lòng người thì cũng vậy. Thế nên đừng đòi hỏi, đừng mong chờ và thậm chí tôi nghĩ cũng đừng tin yêu thái quá. Sự chừng mực trong cảm xúc và cách nhìn nhận là điều mỗi người cần có.

Hà Nội có hai niềm tự hào mà khó ở nơi nào có được, đó là cây xanh, hồ nước và nhan sắc con gái. Cái nhan sắc dường như luôn đi ngược lại cơ chế kinh tế như một sự chống lại, một sự thách thức, kinh tế càng khó khăn, vẻ đẹp càng sâu sắc, một vẻ đẹp buồn buồn, hướng nội, làm lay động hàng triệu trái tim đa tình. Thời thị trường mở cửa, các cô gái Hà Nội vẫn đẹp, càng đẹp hơn, đẹp chói chang nhưng là cái đẹp hướng ngoại, dễ chóng mặt nhưng ít bâng khuâng.

Cho đến bây giờ, nếu phải nói về một hình ảnh nào đó đáng nhớ nhất về Hà Nội, với tôi đó là hình ảnh đổ bóng của một cây bàng già xuống một bên mái phố cổ dưới ánh đèn vàng khuya.

Cái khung hình ấy vừa có chút trầm mặc, chút suy tư và cả một chút lặng lẽ kiểu ngang tàng bất chấp những biến động về mặt thời gian qua năm tháng trên một con phố dài. Chúng ta, đôi khi đi cả một chặng hành trình đầy gian truân thử thách, cuối cùng cũng chỉ mong mình giữ được trong tâm hồn mình một thái độ ấy.

Nhiều năm rồi, tôi vẫn mê đắm với mùa đông ở Hà Nội. Đó cũng là mùa mà tôi thấy tôi giữ lại được một chút tĩnh lặng cho riêng lòng mình. Thỉnh thoảng vào những buổi chiều, chọn ngồi ở tầng 2 của một ngôi nhà cổ để uống một ly café, nhìn những ngọn gió se se lạnh thổi qua. Hoặc một sớm bên vỉa hè ngồi uống một ly nước chè ấm, tin rằng mình cần chậm lại một vài nhịp để biết mình vẫn còn đang hít thở và nhìn ngắm cuộc sống…Tôi muốn cảm nhận mọi thứ thật chậm kiểu như có một ngày dài chỉ ngồi ở một góc phố nào đấy nhìn Hà Nội từ sáng tinh mơ cho đến tối mịt. Tôi muốn thấy cả sự giao mùa hoàn chỉnh trong một ngày 24 tiếng của Hà Nội…

Tôi may mắn vì đã được ăn rất nhiều món ngon của Hà Nội, đã đi được đến hầu như tất cả các ngóc ngách của Hà Nội và thậm chí nhìn thấy được cả những khung hình quá khứ lẫn hiện đại trong suốt quãng thời gian sống. Tôi có rất nhiều những người bạn ở Hà Nội, những người mà tôi yêu quý. Tôi nghĩ dù ít dù nhiều, tôi đã nợ ân tình của Hà Nội.

Một lần tôi nhớ mình ngồi trên chiếc ghế đá cạnh Hồ Tây trong một đêm mùa đông muộn, và chợt nghĩ nếu như khoảnh khắc này được đóng băng lại thì mình sẽ như thế nào. Cái lạnh của buổi tối ấy, cái bảng lảng của mặt hồ và những ánh đèn lấp lóa ở xa kia đều là những thứ ảo ảnh mà tôi nghĩ mình chỉ có thể cảm nhận mà không cách nào nắm bắt được. Nhưng nếu tôi đóng băng nó lại được thì sao? Có phải tôi sẽ giữ được nó như một món đồ đặt trong hộc tủ hoặc trong chiếc túi bí mật nào đó. Tôi cũng đã nghĩ mình cần cầm điện thoại lên và chụp lại khoảnh khắc ấy, nhưng rồi tôi đã không chụp.

Có nhiều thứ trong cuộc đời đến cuối cùng tôi mới nhận ra, tôi chỉ có thể giữ nó bằng ánh mắt của mình, bằng ký ức của mình mà không thể là một bức ảnh hay là một món đồ mang tính vật chất hiện hữu. Thời gian có thể rêu phong hóa tất cả mọi thứ. Chỉ có những điều bạn nhớ trong đầu mà bạn không muốn quên thì nó đã và vẫn sẽ luôn ở đấy. Ít nhất là cho đến khi bạn chết đi.

Tôi đã từng đi xa Hà Nội một thời gian nhưng mới sống được ít ngày, chừng hai tháng, lại thấy cô đơn, lẻ loi, trống vắng không chịu nổi, thế là lại khăn gói làm nước mã hồi. Cũng chỉ vì đã quen, đã nhớ cái nơi mình đã định bỏ đi đấy thôi. Thì ra Hà Nội không chỉ là một mảnh đất thông thường mà nó còn là một nơi hội tụ tất cả kỷ niệm, hồn khí của mình. Xa, coi như kẻ mất hồn, trở về là lẽ đương nhiên. Và không ít kẻ đã trở về. Vì thấy nhớ vô cùng. Nhớ về tất cả. Nhớ the thắt. Nhớ hàng sấu, nhớ mái ngói cổ kính, nhớ ngọn gió heo may thu về, nhớ con đường xanh những tán cây, nhớ dáng hình con gái, nhớ mặt nước màu chì… Và lạ quá, nhớ cả những cái tưởng chừng như không đáng nhớ, không muốn nhớ như cái nóng nung lửa mùa hè, cái rét tê tái mùa đông, cái chật chội bụi bặm không chịu được...

Chu Lai