Trước ngày công bố danh sách NNND, NNƯT: Băn khoăn… hậu vinh danh

“Trượt” vì thiếu huy chương

Bộ VH,TT&DL vừa trình danh sách 158 nghệ sĩ được Hội đồng cấp Bộ xét phong tặng danh hiệu NSND, NSƯT lên Hội đồng cấp nhà nước, chuẩn bị cho đợt phong tặng tháng 9 tới. Ở lĩnh vực sân khấu, dư luận đặc biệt bất ngờ về việc NSƯT Chí Trung và NSƯT Minh Hằng bị “trượt” danh hiệu NSND ngay từ Hội đồng cấp Bộ vì chưa đủ số huy chương vàng tham gia hội diễn theo quy định. Trong khi đó, 3 tiêu chí khác để được phong tặng NSND như: Được khán giả mến mộ, được bạn nghề tôn trọng, trung thành với đường lối văn hóa - văn nghệ của Đảng thì hai nghệ sĩ Chí Trung, Minh Hằng đều đủ điều kiện. Bên cạnh đó, nhiều gương mặt nghệ sỹ nổi tiếng, được công chúng mến mộ như Hoài Linh, Trịnh Kim Chi, Quốc Thái, Thanh Thúy… cũng cùng chung số phận bởi thiếu huy chương.

NSƯT Chí Trung bị loại khỏi danh sách

Được biết, cứ 2 năm một lần, Bộ VHTT&DL lại xét danh hiệu NSƯT, NSND cho các nghệ sĩ hoạt động trên các lĩnh vực văn hóa nghệ thuật. Năm nay đã đến lần thứ 8 nhưng lần nào cũng vậy, quanh việc xét tặng danh hiệu nghệ sĩ vẫn còn tồn tại nhiều điều chưa thỏa đáng. Còn nhớ ở hai mùa liên tiếp trước năm 2011 và 2013; việc NSƯT Xuân Hinh không được phong danh hiệu NSND đã khiến dư luận xôn xao trong một thời gian dài. Mặc dù, Xuân Hinh xét ở khía cạnh nghệ thuật và sự cống hiến, hoàn toàn xứng đáng với danh hiệu NSND. Lý do cũng chỉ bởi, Xuân Hinh thiếu huy chương. Hay như NSƯT Thành Lộc trọn cả một đời cống hiến cho nghệ thuật với nhiều tác phẩm đã được giới chuyên môn, công chúng ghi nhận và yêu mến, song cũng bị gạt ra khỏi danh sách xét tặng danh hiệu.

Cần xem lại qui chế

Thực tế cho thấy, trong quá trình xét tặng danh hiệu nghệ sĩ, qui chế đặt ra còn cứng nhắc và không phù hợp với thực tế. Bởi, có nhiều nghệ sĩ chân chính chỉ chú trọng cống hiến cho khán giả chương trình, tiết mục đặc sắc chứ không quan tâm “dùi mài kinh sử” tham gia hội diễn để giành huy chương. Đơn giản, với họ, nghệ thuật phải được công chúng đón nhận và ngược lại, sự yêu mến của khán giả khiến họ yêu nghề, tiếp tục sáng tạo, cống hiến, quên thời gian. Mặt khác, đối với một số nghệ sĩ, xét về tiêu chí huy chương, có thể không đủ, nhưng họ lại được các giải thưởng chuyên môn, được bằng khen của Nhà nước…Như NSƯT Chí Trung, năm 2013, tại liên hoan các vở kịch của tác giả Lưu Quang Vũ, từng được Hội Nghệ sỹ sân khấu VN trao giải thưởng đạo diễn xuất sắc nhất cho vở “Mùa hạ cuối cùng”, nhưng những thành tích đó lại không được tính và không thể quy đổi bằng tấm huy chương vàng ở các hội diễn. NSƯT Chí Trung bày tỏ, từ trước tới giờ anh không thật sự mặn mà vào việc phong tặng danh hiệu NSND, NSƯT vì cả tiêu chí lẫn quy trình xét duyệt đều không được thuyết phục. Và rốt cuộc, nhiều nghệ sĩ được công chúng vô cùng yêu mến nhưng họ cũng không được phong tặng danh hiệu gì.

Theo ý kiến của nhiều nghệ sĩ, việc dựa vào huy chương hội diễn là không hợp lý vì có những nghệ sĩ được phong nhiều danh hiệu nhưng ít được công chúng biết đến. Bên cạnh đó, có nhiều loại hình sân khấu như cải lương, tuồng, chèo, số lượng các hội diễn ngày càng ít tổ chức, lấy đâu ra huy chương để đủ tiêu chuẩn xét tặng. Thực tế đã có nhiều nghệ sĩ vẫn cống hiến hết mình cho sân khấu, cho nghệ thuật mà không màng tới danh hiệu. Thay vì vượt qua bao rào cản quy định để có được cái danh, họ lại chọn cho mình đích hướng tới là công chúng.

Dẫu là thế nhưng không thể phủ nhận, việc được Nhà nước công nhận danh hiệu là phần thưởng tinh thần quan trọng và tự hào của người nghệ sĩ. Vẫn biết, việc xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT có qui chế với những tiêu chí rõ ràng. Song, qui định chưa phù hợp thì có thể sửa, chứ không vì thế mà lại để xảy ra những trường hợp đáng tiếc như trường hợp của nghệ sĩ Văn Hiệp và mới đây là nghệ sĩ Nguyễn Anh Dũng, khi qua đời mới được phong danh hiệu NSND.

Lưu Nhi