Chuyện bình thường thành không bình thường

Với những nước phát triển, một quan chức khi rời nhiệm sở trở lại công việc kinh doanh là chuyện bình thường. Vì có thể họ xuất thân từ doanh nhân, có thể họ được các doanh nghiệp mời về làm cố vấn. Ở nước ta thời gian qua cũng không là ngoại lệ. Ví như trường hợp ông Cao Sỹ Kiêm, nguyên Thống đốc Ngân hàng Nhà nước về hưu làm Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa; cựu bộ trưởng Kế hoạch- Đầu tư Trần Xuân Giá từng làm cho Ngân hàng ACB;  ông Bùi Xuân Khu nguyên thứ Trưởng thường trực Bộ Công nghiệp (cũ) về hưu nay làm thành viên HĐQT Ngân hàng Việt Nam Thương Tín... Đây là những việc làm mà pháp luật không cấm. Vì dẫu sao, những vị trên đều có kiến thức và được doanh nghiệp mời đến làm việc hoặc với tư cách là chuyên gia hoặc với tư cách là cố vấn, hình thức nào cũng chỉ là “làm công ăn lương”.

Tranh minh họa: Ngọc Diệp.

Tuy nhiên, trường hợp của cựu bộ trưởng GT-VT Hồ Nghĩa Dũng lại hoàn toàn khác. Cụ thể, ngày 05/10/2009, Bộ trưởng Hồ Nghĩa Dũng đã ký quyết định số 2860/QĐ-BGT- VT về việc phê duyệt hồ sơ đề xuất đầu tư xây dựng hầm đường bộ qua Đèo Cả - QL 1A theo hình thức BOT&BT (Xây dựng, hợp tác, chuyển giao và xây dựng- chuyển giao). Tiếp theo, ngày 6/10/2009, bộ trưởng Dũng cũng  đã ký Quyết định số 2886/QĐ-BGT- VT về việc chỉ định nhà đầu tư là Công ty Cổ phần Đầu tư Đèo Cả cho dự án này. 2 năm sau, vào tháng 8/ 2011 Bộ trưởng Dũng nhận quyết định về hưu và chưa đầy 1 năm,  vào tháng 4/2012  ông  đã tham gia làm thành viên HĐQT Công ty cổ phần đầu tư Đèo Cả (theo quyết định của đại hội đồng cổ đông Công ty CP đầu tư Đèo Cả số 12/2012/QĐ-ĐHĐCĐ).

Chuyện bình thường trở thành bất thường ở chỗ khi còn làm bộ trưởng, chính ông là người ký quyết định chọn nhà thầu, khi về hưu ông lại làm cho chính đơn vị ông đã ký quyết định thầu dự án.

Vi phạm hay không vi phạm?

Nếu nói về luật, hiện tại chưa có điều luật nào quy định chi tiết, cụ thể về những trường hợp như của cựu bộ trưởng Dũng, ngay đến Luật Đấu thầu (sửa đổi) dự kiến sẽ đưa ra kỳ họp QH tới vẫn không thấy đề cập sâu nội dung này. Vì vậy, xét trên góc độ pháp luật có thể việc làm của ông Dũng là không sai.

Tuy nhiên, vì luật của chúng ta đa số là luật khung, nên để đảm bảo công tác quản lý nhà nước được hiệu quả, Quốc hội đã giao cho Chính phủ ban hành các nghị định. Và chiếu theo điều này, một số chuyên gia cho hay trường hợp của cựu bộ trưởng Hồ Nghĩa Dũng là làm sai với Nghị định 102 /2007 102/2007/NĐ-CP quy định thời hạn không được kinh doanh trong lĩnh vực có trách nhiệm quản lý đối với những người là cán bộ, công chức, viên chức sau khi thôi giữ chức vụ. Trong đó, quy định 4 nhóm đối tượng khi về hưu không được phép tham gia hoạt động vào các tổ chức,  đơn vị, công ty. Và trường hợp cựu bộ trưởng Dũng sau khi về hưu 8 tháng lại đầu quân cho chính doanh nghiệp mình ký quyết định chỉ định thầu khi còn đương chức là vi phạm NĐ này.

Một chuyên gia luật bình luận: “Có thể khi nhận lời tham gia vào bộ máy HĐQT của Công ty CP Đèo Cả là một sự vô tình của cá nhân cựu bộ trưởng Dũng. Vì theo suy nghĩ với năng lực chuyên môn khi về hưu tham gia dự án này để tư vấn nhằm đẩy nhanh tiến độ dự án cũng như nâng cao chất lượng công trình, chả sao. Tuy nhiên, khi có tin chính ông hồi còn đương chức ký văn bản chị định công ty này làm hầm Đèo Cả rồi về hưu lại tham gia vào công ty, người dân có quyền đặt câu hỏi về cái gọi là bài toán lợi ích nhóm cũng thỏa đáng”. Theo ghi nhận của PV, bất kỳ một nghị định nào do các bộ soạn thảo trình Chính phủ để Thủ tướng ký ban hành đều phải đưa ra cuộc họp của Chính phủ với sự tham gia của các thành viên Chính phủ. Nghị định 102 do Bộ Nội vụ trình Chính phủ năm 2007 và năm đó Thủ tướng Chính phủ cũng ký ban hành NĐ này, khi đó với tư cách là bộ trưởng GT- VT chắc chắn ông Hồ Nghĩa Dũng phải biết. Câu hỏi đặt ra, tại sao biết khi về hưu ông vẫn tham gia?

Hiện Chính phủ đang gấp rút soạn thảo các văn bản pháp quy để hạn chế tối đa bài toán lợi ích nhóm hay xung đột lợi ích ví như Luật Doanh nghiệp nhà nước, Luật Đấu thầu (sửa đổi) để Quốc hội cho ý kiến. Hy vọng, tới đây những lỗ hổng về bài toán lợi ích sẽ được bít kín, để không xảy ra những trường hợp như của cựu bộ trưởng Hồ Nghĩa Dũng khiến dư luận dị nghị.

Tuệ Giang