Thất bại vì ỷ lại thâm niên

Lý giải hiện trạng này không khó. Bất cứ bậc phụ huynh nào cũng muốn con cái mình sau này có một cuộc sống an nhàn, công ăn việc làm ổn định, bởi đời mình đã quá vất vả, nên lo được cho con cái điều gì là nỗ lực hết mình.

Anh Nguyễn Văn Thư, chủ một cửa hàng photocopy tâm sự, anh biết con mình học không khá lắm, nhưng vẫn muốn cháu được học lên cao để sau này đỡ phải game bài uy tín chân tay như cha mẹ. Anh cũng nói thêm, may mắn là cháu biết nghe lời khi anh định hướng cho cháu thi vào hệ cao đẳng của một trường đại học có danh tiếng ở Hà Nội. Mà để tìm ra phương hướng đó, anh cũng đã phải vất vả hỏi hết người quen này, người thân khác. Khi hỏi tại sao anh không hỏi con mình xem thực tế cháu yêu thích ngành nghề nào, anh trả lời muốn để cho cháu có thời gian tập trung học hành.

Ảnh minh họa

Hiện trạng này dẫn đến nhiều hệ lụy. Đầu tiên, những người như con anh Thư sẽ không có niềm đam mê với ngành nghề mình học. Do đó, việc học như đối phó, như để cho xong là điều có thể dễ dàng lý giải. Tiếp đó, giữa hiểu biết cũng như mong muốn của thế hệ trước, so với thực tế ngày hôm nay, đã có một độ chênh khá lớn, nếu phụ huynh không phải là người đang trực tiếp làm việc trong lĩnh vực mà họ mong muốn con em sẽ dấn thân vào.

Anh Trần Quang Huy, chủ một cửa hàng cắt tóc gội đầu cho biết, do điều kiện kinh tế nên anh chỉ học hết cấp 3 rồi đi làm. Do đó, anh dồn hết hy vọng vào cậu con trai cả. Anh chị không bắt con mình phải làm việc nhà, chỉ dồn sức vào học để sau này trở thành một kiến trúc sư. Vì theo anh, đó là nghề không bao giờ lo không có việc làm, bởi tâm lý mọi người vẫn là có an cư mới lạc nghiệp. Và còn hơn thế nữa, đó là ước mơ thời trai trẻ của anh. Gánh nặng dồn lên vai con trai anh, đến mức tạo thành áp lực.

Về phía các bạn trẻ, do được tiếp xúc với nhiều phương tiện truyền thông hơn trước, họ bắt đầu nhìn thế giới phía trước với con mắt hoài nghi và đôi lúc chán nản. Khi mà chuyện chạy điểm, chạy trường, chạy việc làm luôn xuất hiện ngay cả trong những câu chuyện phiếm, thì tâm lý này là chuyện hoàn toàn dễ hiểu. Họ sẽ rất yên tâm khi theo học ngành mà phụ huynh đảm bảo được một công việc sau này. Đó có thể là suất của phụ huynh trong công ty, khi về hưu con cái sẽ thế chân. Đó có thể là một công việc do người quen lo cho, bằng một khoản chi phí đã được ấn định từ trước. Đáng lo là, rất nhiều thanh niên hiện nay coi chuyện đó là đương nhiên. Họ lý giải rằng, bây giờ như thế cả, mình không thể làm khác được.

Nhiều bạn trẻ lại cho rằng khi mà cha mẹ đã chắc cho mình một chỗ làm ổn định, chẳng việc gì phải tìm một điều gì đó không chắc chắn. Tâm lý thụ động đó chính là một trở ngại rất lớn trong việc phát triển xã hội.

Tất nhiên, vẫn có những thanh niên muốn tạo cho mình một con đường riêng. Lê Tuấn Anh, học sinh lớp 12 tâm sự: “Chỉ cần em có bằng đại học, gia đình sẽ lo được cho em một công việc trong cơ quan nhà nước. Nhưng em thích công nghệ, và sẽ thi vào Đại học FPT. Đầu tiên, em rất hâm mộ chú Trương Gia Bình, chú Trương Đình Anh. Các chú ấy nói được, làm được. Và em được biết, ở đó mình sẽ được học những kiến thức sau này có thể áp dụng vào thực tế, chứ không gặp tình trạng học xong đi làm lại phải vật lộn tìm hiểu công việc”.

Cứ cho rằng ước muốn của Lê Tuấn Anh khởi đầu từ sự hâm mộ thần tượng, nhưng đó là điều đáng quý. Khi mà bản thân mỗi con người đều có đam mê, lúc đó công việc sẽ không còn nặng nề, không chỉ là việc kiếm sống qua ngày, mà nó là một lý tưởng. Sự đam mê ấy sẽ giúp con người vượt qua được những trở ngại, những khó khăn do công việc mang đến. Thậm chí, họ còn cảm thấy tràn trề sinh lực khi phải đối phó với những khó khăn, bởi lúc đó họ có cảm giác chinh phục. Tất nhiên, cảm giác đó, những người trẻ thích an nhàn và thụ động hoàn toàn không thể có được.

Thực ra, trong thực tế cuộc sống, những người thành công luôn là những người dám đi trên con đường riêng của mình, thậm chí đi ngược lại con đường số đông đã đi. Đương nhiên, con đường đó rất gập ghềnh, thậm chí tỷ lệ thành công thấp. Nhưng khi phải đối diện với khó khăn, nội lực của con người mới được bùng phát, tạo thành một sức mạnh.

Ở một chiều hướng khác, nếu người nào tiếp bước cha anh trong ngành nghề mà người đi trước đã rất thành thục, thì lại có điều kiện để phát triển. Với điều kiện bản thân người đó, được sống trong bầu không khí của nghề nghiệp và từ đó, nẩy sinh niềm đam mê. Lợi thế này chỉ có một nhược điểm duy nhất là người đi sau luôn bị so sánh với người đi trước, đôi khi gây ra áp lực không dễ vượt qua.

Việc phụ huynh định hướng cho con cái thường hay xảy ra ở các đô thị lớn, vì có điều kiện cũng như thông tin về ngành nghề. Còn ở nông thôn hay vùng sâu vùng xa, bản thân những bạn trẻ phải tự nỗ lực tìm kiếm ngành nghề, khả năng thành công của họ là rất cao. Do vậy, việc phụ huynh định hướng cho con em mình một cách gắt gao, sẽ kìm hãm sự phát triển nội tại của thế hệ trẻ. Hãy chỉ gợi cho con em mình những gì mình thấy đúng, thấy hợp lý, và để thế hệ sau đi bằng chính đôi chân của mình. Có như thế, sau này, họ mới có thể vững vàng trên đường đời, mà không cần đến bất cứ một chỗ dựa nào.

ANH THƯ