Tại hội nghị công bố báo cáo điểm lại của Ngân hàng Thế giới (WB) tháng 3/2023, Chuyên gia kinh tế cao cấp của WB Elwyn Davies cho biết, theo tính toán, dù mỗi game bài uy tín ở ngành dịch vụ tại Việt Nam đã đạt mức 5.000 USD song vẫn thấp hơn nhiều so với con số 20.900 USD tại Malaysia, 9.300 USD tại Philipin và 7.300 USD tại Indonesia.

Xuất khẩu dịch vụ có tay nghề cao, giàu kiến thức (được gọi là dịch vụ đổi mới toàn cầu) chỉ chiếm 9% tổng kim ngạch xuất khẩu dịch vụ. Chỉ 6.4% tổng số lao động trong ngành dịch vụ là làm việc ở nhóm này, bao gồm công nghệ thông tin, tài chính và các dịch vụ chuyên sâu vốn thuộc nhóm hiệu quả nhất của nền kinh tế.

Đẩy mạnh đổi mới sáng tạo qua áp dụng công nghệ là một hướng đi để nâng cao năng suất trong khu vực dịch vụ. Tuy nhiên, ngành dịch vụ của Việt Nam bị chi phối bởi các công ty quy mô nhỏ, việc áp dụng công nghệ ở cấp độ doanh nghiệp còn có khoảng cách khá lớn giữa doanh nghiệp dịch vụ ở trình độ trung bình với doanh nghiệp cận biên trên phạm vi toàn cầu.

Thực hiện những cải cách về môi trường kinh doanh nâng cao cạnh tranh và khả năng tiếp cận tài chính cho các doanh nghiệp trong nước. (Ảnh minh họa: Bảo Thoa)

Khác với các lĩnh vực chế tạo chế biến, vốn và tài sản vật chất trong nhiều lĩnh vực dịch vụ (ngoại trừ một số lĩnh vực như viễn thông, kho bãi, và vận tải) đóng vai trò không lớn. Ngược lại, các hình thái vốn có tính chất vô hình hơn, như phần mềm, tài sản số, tài sản trí tuệ, giá trị thương hiệu, và tri thức nội bộ, thực tế lại đóng vai trò hết sức quan trọng.

Hiện chỉ có một số ít kết nối tồn tại giữa các lĩnh vực dịch vụ và các lĩnh vực chế tạo chế biến tại Việt Nam, gây hạn chế về tác động lan tỏa giữa hai khu vực này. Tại các nền kinh tế thu nhập cao hơn như Hoa Kỳ, Anh và Singapore, dịch vụ chiếm trên một phần ba hàm lượng đầu vào trong chế tạo chế biến trong khi con số này ở Việt Nam là 14%. Ngoài ra, chỉ có 1,6% các công ty chế biến chế tạo sử dụng dịch vụ mang tính đổi mới sáng tạo toàn cầu (ICT, dịch vụ chuyên nghiệp và dịch vụ tài chính).

Để khu vực dịch vụ trở thành động lực tăng trưởng kinh tế bền vững, chuyên gia kinh tế cao cấp Elwyn Davies khuyến nghị Việt Nam có thể giảm hơn nữa những hạn chế về thương mại dịch vụ và sự tham gia của đầu tư nước ngoài; thực hiện những cải cách về môi trường kinh doanh nâng cao cạnh tranh và khả năng tiếp cận tài chính cho các doanh nghiệp trong nước.

Bên cạnh đó, khuyến khích tiếp tục áp dụng công nghệ số trong từng doanh nghiệp để thúc đẩy đổi mới sáng tạo; tăng cường các kỹ năng của người lao động, nhất là các kỹ năng kỹ thuật số cơ bản cũng như năng lực của các công ty và nhà quản lý.

Cuối cùng, khai thác dịch vụ để thúc đẩy tăng trưởng cao hơn ở các ngành, lĩnh vực vực khác, đặc biệt là chế tạo chế biến. Ví dụ, dịch vụ số có thể đóng vai trò lớn nhằm đưa công nghệ mới và đổi mới sáng tạo vào các hoạt động chế tạo chế biến, do hiện nay mới chỉ có rất ít doanh nghiệp đang sử dụng công nghệ số “Công nghiệp 4.0”.

Ông Elwyn Davies cũng nhấn mạnh đến việc cần thiết phải “đánh thức” tiềm năng dịch vụ cho tăng trưởng bền vững. Theo Chuyên gia kinh tế cao cấp của WB, dịch vụ có vai trò quan trọng thúc đẩy phát triển các ngành khác trong nền kinh tế, trong đó có ngành chế biến chế tạo. Để ngành chế biến chế tạo của Việt Nam tăng trưởng đảm bảo cạnh tranh toàn cầu, cần thiết cải thiện dịch vụ đầu vào ở mức thấp, mới đạt 14% trong khi con số này ở các nước là 40%.

Bảo Thoa