Trong chiến lược tổng thể về phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam đến năm 2030, mục tiêu đến năm 2025 của Chính phủ là đưa Việt Nam nâng hạng thị trường chứng khoán từ thị trường cận biên lên mới nổi theo Quyết định số 1726/QĐ-TTg ngày 29/12/2023.

Với khoảng thời gian còn lại không còn quá dài, trước mắt các cơ quan chức năng hiện đang tập trung nhiều nguồn lực để có thể đảm bảo thỏa mãn được các tiêu chí để được nâng hạng lên thị trường mới nổi sơ cấp từ công ty cung cấp chỉ số hàng đầu thế giới FTSE Russell.

Hội thảo khoa học “Giải pháp nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam” sáng 16/4.

Tại hội thảo khoa học “Giải pháp nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam” sáng 16/4, ông Nguyễn Khắc Hải, Giám đốc Khối phụ trách Luật và Kiểm soát tuân thủ, Công ty Cổ phần Chứng khoán SSI nhìn nhận: câu chuyện nâng hạng từ cận biên lên mới nổi không chỉ là đổi tên, mà là thay đổi về chất và dòng vốn sẽ đến phần lớn từ các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài chuyên nghiệp.

Việc được FTSE nâng hạng lên thị trường mới nổi sẽ là cơ hội tốt giúp thị trường chứng khoán Việt Nam ghi nhận được sự chú ý từ công ty tài chính Mỹ MSCI, trong bối cảnh danh sách các thị trường chứng khoán có cơ hội được nâng hạng lên mới nổi khá hạn chế. Việt Nam hiện đang chiếm tỷ trọng cao nhất trong rổ MSCI cận biên.

Ông Nguyễn Khắc Hải đã đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực cung cấp dịch vụ cho nhà đầu tư nước ngoài của các công ty chứng khoán trên thị trường.Thứ nhất, các công ty chứng khoán cần bổ sung nguồn lực về vốn. Thứ hai, hệ thống quản trị rủi ro của các công ty chứng khoán phải được nâng cấp.Thứ ba, phát triển đồng bộ hệ thống vận hành và cung cấp các sản phẩm dịch vụ tới nhà đầu tư nước ngoài.Cuối cùng, các công ty chứng khoán sẽ phải nâng cấp hệ thống để kết nối trực tuyến với nhà đầu tư nước ngoài nhằm nâng cao năng lực thực thi lệnh.

Theo các ước tính nếu MSCI và FTSE nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam lên thị trường mới nổi sẽ có khả năng thu hút 25 tỷ USD vốn đầu tư mới tới năm 2030. Tuy nhiên, việc nâng hạng thị trường chứng khoán cũng có thể có tác động tiêu cực đến thị trường.Thị trường chứng khoán có thể đối mặt với nguy cơ sụt giảm mạnh khi các nhà đầu tư nước ngoài rút vốn khỏi thị trường.Việc các nhà đầu tư quốc tế rút vốn trong nhiều trường hợp không phải từ nguyên nhân nội tại của thị trường mà từ sự biến động của thị trường quốc tế.

Tiến sĩ Nguyễn Như Quỳnh, Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách tài chính (Bộ Tài chính) cho rằng, thị trường chứng khoán đang trở thành kênh huy động vốn quan trọng cho nền kinh tế Việt Nam, đặc biệt là nguồn vốn trung và dài hạn. Năm 2023, tổng giá trị huy động vốn qua thị trường chứng khoán đạt hơn 418 nghìn tỷ đồng, tăng 33,5% so với năm 2022.

Tính đến hết tháng 3/2024, chỉ số VN-Index đạt 1.284 điểm, tăng 13,6% so với cuối năm 2023, đưa thị trường chứng khoán Việt Nam trở thành một trong những thị trường tăng trưởng cao trên thế giới. Vốn hóa của thị trường cổ phiếu đạt 6,8 triệu tỷ đồng, tăng 13,9% so với cuối năm 2023, tương đương với 66,2% GDP ước tính của năm 2023.

“Với vai trò quan trọng với nền kinh tế, việc nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ là bước ngoặt quan trọng cho giai đoạn phát triển mới của thị trường, góp phần tăng quy mô, nâng cao hiệu quả huy động và sử dụng vốn, thúc đẩy phát triển kinh tế đất nước”, tiến sĩ Nguyễn Như Quỳnh nhấn mạnh.

Đồng thời, đại diện Viện Chiến lược và Chính sách tài chính cũng cho rằng, thực tế, vốn ngoại không chiếm tỷ trọng lớn trên thị trường chứng khoán Việt Nam, nhưng tính dẫn dắt của dòng vốn này vẫn thể hiện rõ nét.Chẳng hạn, giai đoạn từ tháng 10/2022 tới tháng 1/2023, khối ngoại đã ồ ạt mua ròng trên thị trường Việt Nam, sau nhịp giảm mạnh của VN-Index, cùng sự xuất hiện một số thông tin hỗ trợ như đô la Mỹ giảm giá, Trung Quốc mở cửa trở lại sau thời gian dài theo đuổi chính sách “Zero-Covid”, thị trường cũng tăng mạnh và đạt đỉnh.

Tuy nhiên, khối ngoại đảo chiều bán ròng từ giữa tháng 2/2023, kéo theo đó là sự sụt giảm mạnh của thị trường chứng khoán từ cuối quý I/2023. Do vậy, việc dòng vốn ngoại rút mạnh có thể gây ra tâm lý tiêu cực đối với thị trường, tạo hiệu ứng bán ra mạnh, khiến thị trường sụt giảm ở mức khó kiểm soát.

Thực tiễn tại một số quốc gia cho thấy việc nâng hạng thị trường không phải lúc nào cũng mang lại tác động tích cực.Năm 2001, thị trường chứng khoán Hy Lạp được nâng hạng lên nhóm thị trường phát triển, bất chấp việc bong bóng trên thị trường mới đổ vỡ trước đó vài năm. Trong 2 năm sau khi được nâng hạng, chứng khoán Hy Lạp giảm khoảng 45%, trong khi giá trị giao dịch bình quân giảm 17%.

Do đó, Viện Chiến lược đã đưa ra một số khuyến nghị cho thị trường. Cụ thể, cần thường xuyên theo dõi, đánh giá nguy cơ tăng trưởng nóng, và nguy cơ đảo chiều dòng vốn trên thị trường chứng khoán để có các kịch bản ứng phó kịp thời. Đồng thời, nâng cao khả năng chống chịu của thị trường chứng khoán trước các cú sốc bên ngoài. Tái cơ cấu toàn diện các tổ chức trung gian chứng khoán để nâng cao chất lượng hoạt động, đảm bảo đáp ứng yêu cầu của thị trường chứng khoán khi nâng hạng, đảm bảo an toàn hệ thống, ổn định tài chính và góp phần ổn định kinh tế vĩ mô.

Lành mạnh hóa và nâng cao năng lực tài chính thông qua việc tích cực, chủ động triển khai đồng bộ các giải pháp kiểm soát chất hoạt động; cải thiện chất lượng nguồn vốn. Bên cạnh đó, tăng cường các biện pháp nhằm đảm bảo an toàn hoạt động của thị trường chứng khoán, như nâng cao chuẩn mực an toàn trên thị trường chứng khoán nhằm tăng cường khả năng chống chịu bất ổn và khủng hoảng của hệ thống tài chính toàn cầu.

Mở rộng phạm vi giám sát và kiểm soát các giao dịch chứng khoán. Nâng cao hiệu quả công tác giám sát với ba nội dung trọng yếu: giám sát rủi ro hệ thống, tăng cường phối hợp giữa cơ quan hoạch định chính sách và cơ quan giám sát; phối hợp, đồng bộ hóa giám sát cẩn trọng vĩ mô và giám sát cẩn trọng vi mô.

Bảo Thoa