Cơ hội từ các Hiệp định

Mặt hàng da giày, túi xách của Việt Nam có thế mạnh xuất khẩu vào thị trường các nước CPTPP. Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) mặt hàng giày dép năm 2019 đạt 2,1 tỷ USD, tăng 15,1% so với năm 2018; năm 2020 giảm 12,2%, đạt 1,84 tỷ USD. Trong đó, xuất khẩu vào thị trường Canada và Mexico tăng nhanh.

Bà Phan Thị Thanh Xuân (ngoài cùng bên phải) tại hội thảo “Hai năm thực thi Hiệp định CPTPP tại Việt Nam - đánh giá góc nhìn từ doanh nghiệp” Ảnh: Bảo Thoa

Tại Hội thảo “Hai năm thực thi Hiệp định CPTPP tại Việt Nam - đánh giá góc nhìn từ doanh nghiệp” được tổ chức mới đây, bà Phan Thị Thanh Xuân – Phó Chủ tịch Hiệp hội Da giày túi xách Việt Nam cho biết, 90% sản phẩm da giày sản xuất ở Việt Nam với mục tiêu cung cấp cho các thị trường xuất khẩu. CPTPP là cơ hội rất lớn để cho ngành da giày phát triển xuất khẩu và thu hút đầu tư. Một trong những tác dụng lớn nhất của ngành này chính là thu hút vốn đầu tư hiệu quả trong khi da giày đang có mong muốn phát triển là một ngành công nghiệp hỗ trợ.

“CPTPP chính là một cú hích đầu tiên, bởi ngành công nghiệp hỗ trợ này đã phát triển từ lâu nhưng vẫn chưa làm được. Một trong những lý do chính là chúng ta đang ở rất gần Trung Quốc – một nước công xưởng của thế giới sản xuất ra các nguyên phụ liệu cho ngành da giày cũng như nhiều ngành khác. Việc chúng ta nhập khẩu sẽ có lợi hơn việc chúng ta sản xuất để cung ứng cho các nhà sản xuất, bởi rõ ràng là khả năng của chúng ta không đủ chi phí. Trước đây thị trường Mỹ rất lớn, khi Mỹ rút khỏi CPTPP, chúng ta kỳ vọng để doanh nghiệp thu hút, dịch chuyển các chuỗi cung ứng nguyên phụ liệu vào Việt Nam”, bà Thanh Xuân cho biết.

Cũng theo Phó Chủ tịch Hiệp hội Da giày túi xách Việt Nam, 5 năm trở lại đây nền công nghiệp phụ trợ của Việt Nam đã đạt được 55% trong khi trước đây chỉ đạt 30%. Mỹ vẫn là thị trường chính của Việt Nam dù không tham gia CPTPP và tốc độ tăng trưởng xuất khẩu của ngành da giày – túi xách vẫn tăng lên. Qua con số xuất khẩu, thực tế ngành da giầy có khối lượng tỷ trọng tăng lên 13% so với trước đây. Hai thị trường Canada và Mexio, trước đây nhập khẩu từ Mỹ, nhưng sau khi có CPTPP các nhà nhập khẩu đã tìm đến Việt Nam, đó là thuận lợi đối với ngành da giày mà Việt Nam cần nắm bắt.

“Trong 11 nước CPTPP thì Việt Nam đã xuất khẩu được sang 10 nước trừ Brunei, do đặc thù thị trường nhỏ và chủng loại không phù hợp. Có 2 nước chưa xuất khẩu túi xách là New Zelan và Peru, còn lại các nước đều đã xuất khẩu được túi xách với tốc độ tăng trưởng 10%, đó là điểm sáng mà ngành da giày tận dụng được các cơ hội của CPTPP”, bà Thanh Xuân nhấn mạnh.

Cần biến cơ hội thành hiện thực

Da giày, túi xách là một trong những ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, đang rất phát triển khi đứng thứ hai trên thế giới. Ngành này cũng đứng trước những cơ hội lớn từ các FTA, như: Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định thương mại tự do Liên minh châu Âu - Việt Nam (EVFTA)... Đồng thời, do tác động của dịch Covid-19, những chuỗi cung ứng mới đang được xác lập lại, đây chính là cơ hội để các doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Đặc biệt, người tiêu dùng ở các thị trường phát triển, như Mỹ, EU rất tín nhiệm với sản phẩm sản xuất tại Việt Nam. Đây là cơ hội rất lớn cho các nhãn hàng dịch chuyển sản xuất tại Việt Nam.

Tuy nhiên, ngoài những thuận lợi thì ngành da giày vẫn còn những điểm hạn chế. Theo bà Thanh Xuân, những con số xuất khẩu trên chỉ là bề nổi, nếu nhìn sâu hơn nữa thì do các doanh nghiệp FDI tại Việt Nam đã tận dụng được lợi thế của CPTPP, còn các doanh nghiệp 100% vốn trong nước thì vẫn còn ở phía sau. Lý do là CPTPP có điều kiện khá cao, không dễ gì các doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận được. Vì vậy, trong tương lai gần, sự kỳ vọng về năng lực sản xuất vẫn được đặt vào các doanh nghiệp Việt và thị trường nội địa. Các doanh nghiệp nội cần mở rộng, vươn lên để tham gia vào thị trường xuất khẩu.

“Hiện nay, các doanh nghiệp đã xuất khẩu phần lớn là các doanh nghiệp lớn và doanh nghiệp nước ngoài – họ hoàn toàn có thể đáp ứng được điều kiện của CPTPP. Do đã đáp ứng được điều kiện cao thì họ tiếp tục mở rộng, còn cái khó của chúng ta chính là doanh nghiệp Việt Nam đang mới loanh quanh ao làng chưa ra được thế giới. Hiện nay chúng ta đang muốn tập trung vào doanh nghiệp vốn trong nước, giúp cho kim ngạch của chúng ta tăng trưởng thực sự như kỳ vọng – đó mới thực sự là nội lực của chúng ta”, bà Thanh Xuân nhấn mạnh.

Năm 2020, hoạt động sản xuất da giày, túi xách chịu tác động tiêu cực rất lớn từ đại dịch Covid-19. Những tháng đầu năm, ngành chịu sự đứt gãy cả cung và cầu. Trước tình hình đó, Chính phủ đã có nhiều nỗ lực tìm kiếm, mở rộng thị trường, nhất là việc Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA) đi vào thực thi từ ngày 1/8/2020 trở thành cú hích rất lớn để ngành da giày lấy lại đà tăng trưởng trong những tháng cuối năm. Ngoài ra, với lợi thế là quốc gia kiểm soát tốt dịch bệnh nên việc sản xuất tại Việt Nam không bị gián đoạn nhiều, nhờ đó, các đơn hàng quốc tế dịch chuyển về Việt Nam ngày càng nhiều.

Tuy nhiên, có tận dụng được cơ hội hay không, theo bà Thanh Xuân vẫn cần phải phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ, nguyên phụ liệu trong nước. Đại dịch Covid-19 cho thấy việc đứt gãy chuỗi cung gây ảnh hưởng rất nghiêm trọng tới sản xuất, buộc toàn ngành phải nhìn nhận lại chiến lược phát triển. Nếu phụ thuộc quá nhiều vào nhập khẩu nguyên phụ liệu, khi xảy ra vấn đề chuỗi cung doanh nghiệp sẽ rất bị động.

Hiện nay, ngành công nghiệp hỗ trợ phục vụ cho ngành này chưa tương xứng. Nguyên phụ liệu cho ngành mới chỉ tập trung cho dòng sản phẩm trung bình và trung bình khá, còn lại vẫn phải nhập khẩu, khiến giá trị gia tăng của ngành đạt được không cao. Thời gian sắp tới, toàn ngành và Chính phủ cần thiết lập lại chính sách mạnh hơn cho phát triển công nghiệp hỗ trợ. Ngoài ra, doanh nghiệp cần có sự chuẩn bị tốt, tiếp cận nguồn thông tin, phải hiểu được luật chơi quốc tế để chúng ta có thể chuẩn bị về nhân lực, nguồn lực, cơ sở vật chất./.