Nơi hội tụ di sản văn hóa của người Việt cổ

Là vùng đất giàu truyền thống văn hóa, lịch sử, cách mạng, quận Bắc Từ Liêm có nhiều công trình văn hóa tiêu biểu, phong phú về số lượng, đa dạng về chủng loại.

Theo bà Lê Thị Thu Hương, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân quận Bắc Từ Liêm, mảnh đất Từ Liêm xưa và quận Bắc Từ Liêm nay là nơi hội tụ di sản văn hóa của người Việt cổ. Đây là vùng đất giàu truyền thống văn hóa, lịch sử, cách mạng với 135 di tích, trong đó 35 di sản văn hóa phi vật thể, 29 lễ hội truyền thống, 26 di tích cách mạng kháng chiến như Nhà lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nhà lưu niệm Đại tướng Văn Tiến Dũng, Làng khoa bảng, làng cổ Đông Ngạc... cùng hàng nghìn di vật, cổ vật quý hiếm.

Một góc đình Đông Ngạc (quận Bắc Từ Liêm).

Các di tích nổi tiếng như: Đình Nhật Tảo, đình Thượng Cát, đình Hoàng, chùa Chèm, chùa Vẽ, các đền thờ danh nhân như đền thờ Đỗ Thế Giai, đền thờ họ Phạm, các lễ hội nổi tiếng như hội bơi Đăm tại làng hoa Tây Tựu… đều nằm trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm. Quận còn giữ được nhiều làng nghề thủ công truyền thống như nghề làm giò chả xã Thượng Cát, làng nghề sản xuất mứt Tết phường Xuân Đỉnh cùng các phong tục tập quán, tri thức dân gian phong phú. Đây là tài nguyên và nguồn lực văn hóa vô cùng quý báu, có thể trở thành động lực, tạo đột phá cho phát triển kinh tế du lịch.

Trao đổi về bảo tồn và phát huy giá trị làng Khoa Bảng Đông Ngạc, ông Nguyễn Văn Cường, Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường Đông Ngạc cho rằng: Với bề dày lịch sử lâu đời, phường Đông Ngạc lưu giữ được hệ thống các công trình kiến trúc văn hóa cổ có niên đại từ 100 đến 300 năm cùng nhiều di vật, cổ vật quý như tượng, sắc phong, hoành phi, thần phả, câu đối, chuông đồng, sách cổ…

Đình cổ Đông Ngạc hiện được lưu giữ khá nguyên vẹn cảnh quan kiến trúc và các di vật quý giá. Chùa cổ Tư Khánh lưu giữ được quả chuông 750 kg có niên đại thời vua Gia Long (1817) và hai quả chuông nhỏ được đúc vào thời Nguyễn. Hiện nay, chùa còn lưu giữ 50 pho tượng tròn được bài trí trong các kiến trúc chính. Làng cổ Đông Ngạc nổi tiếng về truyền thống hiếu học, làng có 22 tiến sĩ được ghi danh trong bia đá tại đình làng…

Đông Ngạc nằm trong quy hoạch chung, là vùng nội đô mở rộng. Vì vậy, việc xác định các điểm di sản có giá trị bảo tồn và tôn tạo để xây dựng thành điểm du lịch vừa góp phần giữ gìn và phát huy truyền thống, vừa góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế - xã hội.

Bắc Từ liêm là vùng đất giàu truyền thống văn hóa, lịch sử, cách mạng với 135 di tích, trong đó 35 di sản văn hóa phi vật thể, 29 lễ hội truyền thống, 26 di tích cách mạng kháng chiến.

Khẳng định quận Bắc Từ Liêm có nhiều yếu tố thuận lợi, có tiềm năng phát triển du lịch văn hóa tâm linh, PGS.TS Phạm Lan Oanh - Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam chia sẻ: Ban Thường vụ Quận ủy đã ban hành Chuyên đề số 05-CĐ/QU ngày 28/12/2016 về phát huy tiềm năng, lợi thế phát triển du lịch quận Bắc Từ Liêm giai đoạn 2016 - 2020 và những năm tiếp theo. Điều này thể hiện tầm quan trọng của việc phát triển du lịch văn hóa trong ngành kinh tế du lịch của quận. Nhờ đó, những năm gần đây, tiềm năng và lợi thế về phát triển triển du lịch văn hóa tâm linh của quận Bắc Từ Liêm đang phát huy hiệu quả.

Tháo gỡ khó khăn để công nghiệp văn hóa phát triển

Tại hội thảo “Di sản văn hóa Bắc Từ Liêm, làng khoa bảng Đông Ngạc với kết nối chuỗi giá trị di sản văn hóa, du lịch trong phát triển công nghiệp văn hóa, xây dựng thành phố sáng tạo”, lãnh đạo Ủy ban nhân dân quận Bắc Từ Liêm nhận định, hiện nay, việc khai thác các tài nguyên du lịch văn hóa nói chung và giá trị di sản văn hóa nói riêng cho phát triển du lịch trên địa bàn quận còn gặp nhiều khó khăn cả về cơ chế tổ chức và triển khai, phát triển sản phẩm cũng như thị trường. Thêm vào đó, sự tham gia của cộng đồng doanh nghiệp địa phương trong các hoạt động du lịch, bảo tồn, tu bổ, tôn tạo và khai thác di sản văn hóa cho phát triển du lịch cũng hạn chế.

Các chuyên gia chia sẻ tại Hội thảo “Di sản văn hóa Bắc Từ Liêm, làng khoa bảng Đông Ngạc với kết nối chuỗi giá trị di sản văn hóa, du lịch trong phát triển công nghiệp văn hóa, xây dựng thành phố sáng tạo”.

Bối cảnh đô thị hóa và phát triển đô thị, thực hiện chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa và thành phố sáng tạo đang đặt ra yêu cầu về bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa truyền thống. Điều này vừa giúp cộng đồng duy trì và phát huy nguồn lực văn hóa, khai thác nguồn tài nguyên nhân văn để phát triển du lịch, vừa bảo đảm phát triển kinh tế - xã hội bền vững, đồng thời hạn chế những tác động tiêu cực đến giá trị di sản.

Chia sẻ những khó khăn với quận Bắc Từ Liêm, Phó Viện trưởng Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam Phạm Lan Oanh cho rằng: Di sản văn hóa trên địa bàn quận, đặc biệt là các di tích và lễ hội gắn liền với thời đại Hùng Vương và thời đại Hai Bà Trưng không chỉ là phần quan trọng của di sản quốc gia, mà còn là nguồn tài nguyên quý giá để phát triển kinh tế du lịch.

Bắc Từ Liêm đang trong giai đoạn đô thị hóa và gia tăng dân số nhanh. Điều này đặt ra thách thức đối với bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa. Việc xây dựng và thực hiện các kế hoạch bảo tồn toàn diện, cùng việc huy động nguồn lực, nâng cao nhận thức cộng đồng hết sức cần thiết.

Bắc Từ Liêm cần xác định những giá trị cốt lõi để hình thành không gian lịch sử văn hóa của quận.

Góp ý giải pháp để thúc đẩy du lịch văn hóa trên địa bàn quận Bắc Từ Liêm, TS Lê Thị Thu Hương - Trưởng khoa Văn hóa Du lịch, Trường Đại học Thủ đô đề nghị, cần xác định những giá trị cốt lõi để hình thành không gian lịch sử văn hóa của quận. Đồng thời khai thác tốt tuyến sông Hồng chảy qua địa phận của quận, kết nối với các địa phương bên cạnh để hình thành tour du lịch đường sông đặc sắc.

“Trong khu vực, quận Bắc Từ Liêm cần coi trọng không gian văn hóa của cư dân vùng ven sông Hồng, nơi có nhiều nền tảng giá trị cốt lõi từ thời kỳ văn minh Văn Lang - Âu Lạc, mang đặc trưng văn hóa của vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng, vùng dân cư ven kinh đô Thăng Long xưa. Vì vậy, nên chọn khu vực Đông Ngạc (làng khoa bảng của Thăng Long xưa) cùng với đình Chèm (di tích quốc gia đặc biệt) để xây dựng một không gian văn hóa lịch sử mang tính biểu tượng về văn hóa của Bắc Từ Liêm.

Trong không gian văn hóa lịch sử đó có đủ vốn văn hóa để các nhà thiết kế, cộng đồng sáng tạo ứng dụng công nghệ, thành tựu khoa học, kỹ năng kinh doanh để tạo ra sản phẩm văn hóa du lịch văn hóa, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng, hưởng thụ văn hóa của người dân và du khách. Đây thực sự là không gian tốt để thực hiện các lĩnh vực công nghiệp văn hóa”, TS Lê Thị Thu Hương - Trưởng khoa Văn hóa Du lịch, Trường Đại học Thủ đô chia sẻ.