Phó Tổng Thanh tra Chính phủ (TTCP) Ngô Văn Khánh vừa ký văn bản số số 1312/TB-TTCP công bố kết luận thanh tra việc chấp hành pháp luật về quản lý, sử dụng vốn, tài sản tại Tổng Công ty Đầu tư phát triển nhà và đô thị (HUD).

Nội dung thanh tra được tập trung vào các vấn đề quản lý vốn, tài sản, sử dụng vốn đầu tư dự án kinh doanh, một số nội dung về doanh thu, chi phí, kết quả kinh doanh, thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước.

HUD làm trái và buông lỏng quản lý

Theo TTCP, trong quá trình hoạt động đầu tư kinh doanh, đặc biệt từ năm 2011 về trước, HUD đã đầu tư các dự án vượt xa năng lực tài chính và quản trị dẫn đến chậm và trì trệ triển khai các dự án, sản phẩm dở dang quá nhiều, hàng tồn kho lớn, đẩy HUD và các đơn vị thành viên đến tình trạng khó khăn hiện nay. Nợ phải trả lớn, khả năng thanh toán khó khăn, nợ phải thu chậm thu hồi, phát sinh quá hạn, doanh thu, thu nhập giảm mạnh, kinh doanh kém hiệu quả.

Đặc biệt, TTCP phát hiện HUD đã làm trái và buông lỏng quản lýtrong hoạt động ủy quyền kinh doanh dự án cho các công ty thành viên với quy mô lớn. Cụ thể, các dự án đô thị sau khi đầu tư hạ tầng kỹ thuật, HUD không tiếp tục đầu tư công trình trên đất hoặc chuyển nhượng đất có hạ tầng cho nhà đầu tư thứ cấp mà ủy quyền đầu tư kinh doanh cho các công ty thành viên, trái điều lệ tổ chức hoạt động và quy chế quản lý tài chính của HUD.

Thanh tra Chính phủ cho biết, HUD đã đầu tư các dự án vượt xa năng lực tài chính và quản trị, dẫn đến chậm và trì trệ triển khai các dự án, sản phẩm dở dang quá nhiều, hàng tồn kho lớn.

Theo nội dung hợp đồng ủy quyền, các công ty thành viên phải thanh toán tiền đầu tư hạ tầng kỹ thuật và tiền sử dụng đất cho HUD, HUD có quyền thông qua các phương án đầu tư kinh doanh, điều tiết lợi nhuận các dự án ủy quyền. Nhưng thực tế HUD và các công ty thành viên không thực hiện đúng những nội dung hợp đồng ủy quyền, đặc biệt là thanh toán không đầy đủ, không đúng hạn.

Mặt khác, thông qua hoạt động ủy quyền đầu tư kinh doanh, HUD đã chuyển giao cho các công ty thành viên cả những diện tích đã được nhà nước miễn không thu tiền để đầu tư kinh doanh nhà theo giá thị trường. Không thực hiện đúng nghĩa vụ xây dựng căn hộ chung cư cao tầng để bán và cho thuê đối với đối tượng gặp khó khăn về nhà ở, không giao tầng 1 các chung cư cho TP Hà Nội theo quy định.

Chưa hết, HUD còn thiếu trách nhiệm đối với việc trích trước chi phí trọng yếu trong kinh doanh bất động sản vào giá vốn kinh doanh. HUD đã hạch toán trích trước chi phí phải trả vào giá vốn kinh doanh hàng kỳ theo suất đầu tư mét vuông đất, mét vuông nhà phân bổ trên cơ sở tổng mức đầu tư các dự án sai với quy định phải căn cứ chi phí phát sinh và dự toán công trình.

Điển hình là dự án Việt Hưng (Hà Nội) trích thiếu chi phí phải trả quá nhiều, dẫn đến hậu quả là thiếu nguồn vốn để xây dựng hoàn trả khối lượng các hạng mục công trình hạ tầng còn nợ và khối lượng giải phóng mặt bằng của dự án chưa thực hiện là quá lớn (hơn 1 tỷ đồng), trong khi sản phẩm dự án đã cơ bản kinh doanh hết.

“Việc xác định giá vốn sai dẫn đến xác định giá bán kinh doanh cho dự án thấp hơn mức phải thực hiện, làm giảm doanh thu và kết quả kinh doanh của HUD. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng khó khăn của HUD hiện nay”, kết luận Thanh tra nhấn mạnh.

“Núi” nợ, nguy cơ mất vốn nhà nước

Bên cạnh đó, TTCP còn cho biết trong việc quản lý tài chính, tài sản khác, HUD đã để xảy ra nhiều vi phạm như: bổ sung vốn điều lệ từ lợi nhuận kinh doanh dự án Văn Quán khi chưa quyết toán không đúng chỉ đạo của Thủ tướng; đầu tư xây dựng sai quy hoạch chi tiết được phê duyệt, xây dựng tăng căn hộ và tăng diện tích sàn chung cư để kinh doanh thu lợi; quản lý và sử dụng kinh phí bảo trì nhà chung cư sai mục đích…

Ngoài ra, HUD đã đầu tư ra ngoài doanh nghiệp nhiều khoản nhưng hiệu quả kém và nột số khoản thâm hụt mất vốn. Cụ thể, đầu tư vào Công ty CP xi măng Sông Thao hơn 516 tỷ đồng nhưng dự án xây dựng nhà máy xi măng chậm tiến độ, chi phí đầu tư phát sinh lớn, giá thành sản xuất tăng cao, thiếu vốn hoạt động. Đến 31/12/2012, lỗ lũy kế hơn 300 tỷ đồng, bằng 45% vốn đầu tư của chủ sở hữu.

Đầu tư vào Công ty CP phát triển nhà xã hội HUD.VN hơn 161 tỷ đồng, HUD.VN đã sử dụng hầu hết các nguồn vốn góp cùng HUD mua đất để thực hiện dự án Ánh Dương và thực hiện các dự án ủy quyền đầu tư kinh doanh của HUD sai quy định, dẫn đến tài chính khó khăn, kinh doanh trì trệ, không hiệu quả kéo dài, lãng phí vốn đầu tư.

Đặc biệt, HUD đầu tư ngoài ngành vào Quỹ đầu tư VN 72 tỷ đồng từ năm 2006 nhưng đến tháng 8/2013 chưa thu được hiệu quả. HUD còn góp vốn vào Công ty CP thép Sông Hồng hơn 46 tỷ đồng từ tháng 5/2005, đến ngày 1/7/2007, HUD đã thỏa thuận thoái vốn nhưng đến nay vẫn không thu hồi được và chưa xử lý.

Theo TTCP, đến nay các khoản nợ phải trả của HUD hơn 6.600 tỷ đồng, khả năng thanh toán nợ khó khăn do mất cân đối dòng tiền, tồn kho nhiều (hơn 4.300 tỷ đồng) thanh khoản chậm; nợ công trình hạ tầng chưa xây dựng và quá hạn bàn giao cho địa phương khối lượng lớn, trị giá hơn 4.500 tỷ đồng; hạch toán kinh doanh không chính xác, ghi nhận thiếu chi phí trước và chi phí dự phòng hơn 1.200 tỷ đồng dẫn đến phản ánh kết quả kinh doanh sai lệch.

TTCP đề nghị xử lý trách nhiệm Hội đồng thành viên và Ban TGĐ theo các thời kỳ

Căn cứ vào kết quả thanh tra, TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Xây Dựng phối hợp với cơ quan chức năng rà soát, xử lý theo thẩm quyền và pháp luật để HUD khắc phục tồn tại gắn với tái cơ cấu theo Đề án được phê duyệt hiệu quả và xử lý trách nhiệm tập thể, cá nhân có khuyết điểm, sai phạm theo đúng pháp luật.

Bộ Xây dựng, UBND TP.Hà Nội kiểm điểm và chỉ đạo thực hiện xử lý trách nhiệm đối với những tập thể, cá nhân liên quan đến khuyết điểm, vi phạm được nêu trong kết luận thanh tra, trong đó cần lưu ý trách nhiệm của Hội đồng thành viên, Ban TGĐ và các ban bộ phận chuyên môn theo các thời kỳ.

Đối với HUD và các Cty thành viên, TTCP yêu cầu cần thực hiện xử lý những đơn vị, cá nhân thuộc thẩm quyền có liên quan đến khuyết điểm, vi phạm đã được nêu tại kết luận thanh tra.

Kiến nghị về xử lý kinh tế, TTCP yêu cầu HUD nộp ngân sách nhà nước 262.463 triệu đồng gồm: nợ đọng tiền sử dụng đất; tính thiếu tiền sử dụng đất phải nộp; tiền chênh lệch giữa giá thành và giá bán tại một số dự án… giao HUD và các Cty thành viên điều chỉnh, hạch toán đúng quy định đối với 20 nội dung với tổng số tiền 459.960 triệu đồng.