Chiều 13/8, dự luật Hộ tịch lần thứ 2 được trình xin ý kiến UB Thường vụ Quốc hội sau lần bị “bác” năm ngoái.

Thêm mã số định danh - chỉ thêm người thêm việc?

Phiên thảo luận về dự thảo luật Hộ tịch "nóng ran" Thường vụ Quốc hội.

“Khai hỏa” phiên thảo luận, Chủ nhiệm UB Các vấn đề xã hội Trương Thị Mai đi thẳng vào vấn đề, bức xúc lớn nhất hiện tại là công dân có quá nhiều loại giấy tờ nhân thân. Hiện mỗi người trong cả cuộc đời có khoảng 20 loại giấy tờ. “Có số định danh cá nhân sẽ giảm được bao nhiêu loại giấy tờ mà công dân phải mang vác suốt cuộc đời?” - bà Mai truy vấn.

Bà Mai không giấu sốt ruột khi cho rằng, cơ quan soạn thảo chưa lý giải được khúc mắc này mà mới chỉ diễn giải mã số định danh sẽ được cấp cho trẻ từ khi chào đời, được ghi vào sổ hộ tịch và theo công dân trong suốt cuộc đời.

Chủ nhiệm UB Tài chính ngân sách Phùng Quốc Hiển lo ngại, luật Hộ tịch sau khi ra đời còn gây thêm phiền phức cho người dân, gánh nặng cho ngân sách nhà nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân cũng đặt một loạt câu hỏi: “Mã số định danh có thay thế chứng minh thư (CMT) hiện nay? Sổ hộ tịch được nói không thể thay thế sổ hộ khẩu, có thể khắc phục nếu thêm dữ liệu về cư trú?...”. Đọc dự thảo mới chỉ thấy khả năng tăng thêm thủ tục cho dân, tăng chi phí… là nhận xét của bà Ngân.

Chủ nhiệm UB Tư pháp Nguyễn Văn Hiện chia sẻ, bản thân ông đặt nhiều kỳ vọng vào chương trình xây dựng mã số định danh cá nhân, kỳ vọng khả năng thay thế các loại giấy tờ tùy thân cho người dân. Tuy nhiên, với lần trình lại luật Hộ tịch này thì thấy kết lại có sổ hộ tịch mà sổ hộ khẩu vẫn giữ, không thống nhất. Người dân cũng vẫn có cả CMT, hộ chiếu… và các loại giấy tờ khác.

“Có thêm số định danh như vậy chỉ thêm rắc rối chứ không thay thế được gì. Như vậy khác nào chỉ thêm người thêm việc” – ông Hiện không giấu hoang mang.

Chủ nhiệm UB Văn hóa, Giáo dục, Thanh thiếu niên và nhi đồng Đào Trọng Thi thì lo viễn cảnh người dân đi đâu, làm gì cũng phải về xã để cập nhật những thông tin hộ tịch.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng nhắc lại lần dự luật Hộ tịch “trình làng” lần đầu và đã phải gác lại cũng chỉ vì chưa trả lời được các câu hỏi này.

“Lần trước Thường vụ đã “bác” sạch, đến giờ luật còn nhùng nhằng như này mà vẫn trình tiếp. Khi các vấn đề chưa được giải quyết khả thi thì chưa trình được, trình Thường vụ còn chưa đủ điều kiện, nói gì đến việc trình Quốc hội” – Chủ tịch Nguyễn Sinh Hùng chia sẻ ông đã bức xúc về những nội dung này từ lần thảo luận trước, giờ “vẫn bức xúc như vậy”.

Lần thứ 2 dự luật bị “gác”

“Đỡ lời” Chủ tịch Quốc hội, Chủ nhiệm UB Pháp luật Phan Trung Lý phân trần, cơ quan thẩm tra dự luật xác định có nhiều vấn đề vẫn chưa được giải quyết triệt để nhưng không có quyền “ách” lại, chỉ có thể trình Thường vụ quyết định. Ông Lý cho biết, dù lộ trình đề ra sau khi hoàn thành cấp mã số định danh cá nhân mục đích là để giảm các loại giấy tờ công dân nhưng phải chờ khi hoàn thành xong mới có thể tính được khả năng giảm, thay thế được bao nhiêu loại giấy tờ khác.

Ông Lý giải thích: “Chúng tôi rất thông cảm với cơ quan soạn thảo (Bộ Tư pháp) nhưng nếu Chính phủ không quyết tâm, thống nhất, để mỗi bộ theo đuổi công việc riêng của bộ mình thì không thể đạt được kết quả chung. Đưa nội dung này ra Quốc hội thì cơ quan thẩm tra cũng không biết phải chỉnh lý thế nào”.

Bộ trưởng Tư pháp Hà Hùng Cường khẳng định quyết tâm, chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ từ việc phê duyệt Đề án đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân. Việc xây dựng cơ sở dữ liệu về dân cư quốc gia sẽ bắt đầu từ 1/1/2016 và kết thúc vào năm 2020. Sau thời điểm này, toàn bộ 86 triệu người Việt Nam đều có số định danh cá nhân, mang theo suốt đời, được gắn trên các loại giấy tờ tùy thân. Khi đó, chỉ còn thiếu khâu làm thẻ công dân điện tử để thay thế các loại giấy tờ đó.

Ông Cường cũng nhấn mạnh, quan điểm xây dựng luật, trước hết là vì lợi ích của người dân, để xóa bỏ mọi loại sao chụp, chứng thực giấy tờ, tránh tốn kém, phiền phức. “Chính phủ rất thấm thía việc này, quyết tâm thực hiện và hoàn thành vào năm 2020. Các Bộ cũng rất đồng thuận nên đã lập được cả một Ban chỉ đạo của Chính phủ để thực hiện đề án” – Bộ trưởng Tư pháp quả quyết.

Giải đáp thêm câu hỏi về mối quan hệ giữa mã số định danh, sổ hộ tịch, hộ khẩu… Bộ trưởng Hà Hùng Cường quả quyết, tất cả những vấn đề này sẽ được rà soát vì mỗi nội dung lại liên quan đến các luật khác nhau. Vấn đề hộ khẩu liên quan đến luật Cư trú nên cần tách riêng.

Về khả năng cắt giảm, thay thế các loại giấy tờ tùy thân khi việc cấp mã số định danh hoàn thành, ông Cường khẳng định luật sẽ mang lại hiệu quả ngay. Từ 1/1/2016, người dân sẽ không cần cầm giấy tờ công dân đi làm các thủ tục hành chính vì tất cả dữ liệu về mỗi người đã được lưu trong sổ hộ tịch do nhà nước nắm giữ. Yêu cầu cấp trích lục loại giấy tờ nào cũng có thể thực hiện ngay sau thao tác tra cứu điện tử. Người dân cũng không cần trở lại nơi khai sinh để làm các thủ tục hộ tịch như đăng ký kết hôn, giám hộ… mà việc ghi chép các sự kiện này thuộc trách nhiệm của cán bộ hộ tịch.

Bộ trưởng Tư pháp cũng “gạt” lo lắng về chi phí, áp lực tăng biên chế, gánh nặng với ngân sách nhà nước… Ông Cường khẳng định sẽ sắp xếp lại đúng công việc của đội ngũ hộ tịch viên cấp xã. Còn chi phí đầu tư hạ tầng thông tin, đề án về xây dựng cơ sở dữ liệu dân cư được xác định mức giá 3.000 tỷ đồng do Bộ Công an làm đang ở giai đoạn dự án khả thi. Đề án đã nhận được khoản tài trợ 10 triệu Euro cho việc thí điểm ở Hải Phòng. Nếu thực hiện tốt sẽ được cho vay thêm. Khi đó, tổng mức đầu tư cho đề án vào khoảng 120 triệu Euro, theo Bộ trưởng Hà Hùng Cường, chỉ giá trị bằng một con đường chiều dài 100km nhưng sẽ mang lại hiệu quả to lớn cho người dân, nhà nước.

Vẫn không “xuôi”, Chủ tịch Quốc hội tiếp tục “lắc đầu”: “Nói thật là luật cứ để như này đưa ra, người dân phản ứng ngay, không khác gì vụ CMT ghi cả tên bố mẹ, quyết làm xong rồi lại phải bỏ đi, tốn kém bao nhiêu mà không hiểu có lợi ích gì từ việc ghi bố mẹ vào đó. Mà việc làm CMT đó cũng nằm trong đề án này. Nói có Ban chỉ đạo thực hiện đề án rồi nhưng thử làm xem có… ngon không”.

Phó Chủ tịch Quốc hội Huỳnh Ngọc Sơn phân tích, UB Thường vụ không muốn làm khó, bàn lùi hay bác bỏ luật này những thực tế còn nhiều vấn đề chưa giải quyết thỏa đáng. Ông Sơn đề nghị Thường vụ dừng dự luật một lần nữa để cơ quan soạn thảo làm lại, giải đáp các thắc mắc, trả lời những câu hỏi đặt ra.

Chốt lại nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu quyết định tiếp tục lùi dự luật đến đầu năm sau để các cơ quan liên quan tiếp tục hoàn thiện vì hiệu lực dự kiến là năm 2016, còn nhiều thời gian để chuẩn bị.

Nguồn Dân trí