Bắt giữ lô thuốc lá nhập lậu
	Xây dựng môi trường làm việc không thuốc lá

Vi phạm tràn lan

Khu vực ngã tư Đê La Thành - Giảng Võ được nhiều dân nghiền thuốc lá biết đến với 3 - 4 quầy hàng liền kề nhau, bán đủ các mặt hàng thuốc lá từ bình dân đến cao cấp. Anh Minh Vũ (đường Nguyễn Chí Thanh) cho biết: "Mỗi lần lướt xe qua đây, bất kỳ ai cũng bị thu hút bởi tủ trưng bày lớn chứa nhiều bao thuốc lá với màu sắc, kích cỡ rất bắt mắt..."

Qua quan sát của phóng viên, thuốc lá ở đây có nhiều nhãn hiệu, mỗi nhãn hiệu được trưng bày nhiều sản phẩm. Thậm chí có cửa hàng còn sử dụng tủ của một nhãn hiệu thuốc lá khá nổi tiếng. Khi được hỏi, chủ cửa hàng này cho biết, tủ thuốc thường là do hãng tặng cho các đại lý, cửa hàng có doanh số bán hàng cao. Thậm chí để khuyến khích cửa hàng đẩy mạnh doanh số, có hãng thuốc còn cử nhân viên đến tận nơi để tư vấn trưng bày thuốc lá thế nào cho phù hợp để hút khách. "Ngoài việc sở hữu những chiếc tủ, kệ... đẹp, gọn, nhiều tiện ích thì việc đồng ý trưng bày sản phẩm của công ty ở vị trí đẹp nhất, hàng tháng người bán thuốc là còn được trả thêm chi phí...", một chủ cửa hàng ở khu vực này tiết lộ.

Bày bán thuốc lá quanh khu vực hồ Hoàn Kiếm

Các chủ cửa hàng này cho biết, họ cũng đọc báo và biết có Luật Phòng chống tác hại thuốc lá. Tuy nhiên, họ tỏ ra không mấy quan tâm và nói việc trưng bày các kệ, tủ thuốc kèm theo những slogan bắt mắt là do thỏa thuận có thêm chi phí từ phía công ty chi trả. Vì thế tâm lý "được đồng nào, hay đồng ấy" là suy nghĩ chung và đơn giản của những chủ cửa hàng kinh doanh.

Tại khu vực quanh hồ Hoàn Kiếm, “chợ” thuốc lá ngoại hoạt động từ sáng đến đêm khuya ở góc phố Lương Văn Can, Lê Thái Tổ. Đây được coi là thiên đường thuốc lá ngoại, là điểm tập trung nhiều mặt hàng "độc", hiếm trên thị trường. Theo dân sành thuốc lá, chủ yếu là hàng lậu nên việc trưng bày để quảng cáo có phần khiêm tốn hơn những điểm bán bình dân khác. Thuốc lá được trưng bày chỉ là...vỏ bao với đủ loại nhãn hàng từ 555, Marlboro, Mildseven, Camel, Jet…Sau khi khách mua dừng xe, hỏi nhãn hiệu và nhận tiền thì những chủ ki - ốt này sẽ nhanh chóng biến mất ở một chỗ khuất nào đó, loáng cái đã mang ra đúng mặt hàng khách yêu cầu.

Theo quan sát của phóng viên, không ít người chưa thành niên tìm đến khu vực này để mua thuốc lá. Mặc dù theo quy định, bắt buộc treo biển có dòng chữ “Cấm bán thuốc lá cho người dưới 18 tuổi” nhưng việc thực hiện quy định này đều mang tính chất đối phó. Người bán có in, có treo nhưng kích thước chữ, biển rất nhỏ, dán ở chỗ khó quan sát, dán biển tạm bợ hoặc không dán. Khi được hỏi, một số chủ ki - ốt lại trả lời ráo hoảnh: " Không thể biết khách trên hay dưới 18 tuổi, thậm chí nhiều gia đình còn vô tư sai con nhỏ đi mua thuốc lá nên cứ có khách mua là bán thôi...".

Vẫn nhiều khe hở

Theo Th.S Trần Khánh Long, ĐH Y tế công cộng phân tích, vi phạm ít nhất một trong các tiêu chí quảng cáo, khuyến mại và tài trợ thuốc lá còn cao (hơn 92%). Trong đó, vi phạm chủ yếu là trưng bày quá 1bao/1 tút của một nhãn hiệu thuốc lá. So với thời điểm năm 2011 thì số vi phạm này giảm không đáng kể. Trong khi đó, tỉ lệ vi phạm quảng cáo liên quan đến thiết kế mẫu sản phẩm lại tăng lên.

Qua quan sát các điểm "nóng" kinh doanh thuốc lá trên địa bàn, chúng tôi nhận thấy, nhiều hãng thuốc lá lẫn người bán đều có hành vi lách quy định trên. Ví dụ, trưng bày nhiều sản phẩm của một nhãn hiệu thuốc lá tạo thành điểm quảng cáo hấp dẫn, dễ nhận biết. Tinh vi hơn nữa là thuốc lá được bày bán lẫn với các sản phẩm khác như kẹo, bánh… tạo ấn tượng rằng thuốc lá không phải là một sản phẩm độc hại.

Điều này làm "xoa dịu" tâm lý ngại ngần khi hỏi mua sản phẩm này, đặc biệt là những đối tượng khách hàng ở lứa tuổi thanh thiếu niên bởi việc trưng bày này như một thông điệp ngầm về việc hút thuốc lá được chấp nhận về mặt xã hội. Mặt khác, việc trưng bày nhằm tác động mạnh vào thị giác, kích thích ham muốn như thế cũng khiến người cai thuốc càng có nguy cơ tái nghiện.

Theo luật sư Quách Thành Lực, Giám đốc Công ty Luật Hà Nội Tinh Hoa, hiện nay dự thảo về Luật Phòng chống thuốc lá vẫn còn nhiều khe hở. Cụ thể tại điều 25, khoản 1b của dự thảo có quy định: “Tại các điểm bán, không được trưng bày quá một bao/một tút/hộp của một sản phẩm của một nhãn hiệu thuốc lá”. Trong khi đó trên thực tế, mỗi nhãn hiệu thuốc lá thường có nhiều sản phẩm khác nhau nên nếu căn cứ theo quy định cho phép trưng bày một bao/ một tút của một sản phẩm đồng nghĩa với việc các cửa hàng sẽ ung dung trưng bày hàng chục loại sản phẩm khác nhau của một nhãn hiệu. Nếu các nhãn hiệu cũng đồng loạt áp dụng hành vi trưng bày như thế thì hàng trăm ngàn điểm bán thuốc lá lẻ trên cả nước trở thành điểm quảng cáo thuốc lá tràn lan với chi phí thấp mà hiệu quả lại cao.

Cũng theo luật sư Lực, để Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá phát huy hiệu quả thì cơ quan chức năng cần tuyên truyền, phổ biến luật đến người dân và cần mạnh tay xử lý các đơn vị vi phạm, tránh tình trạng lách luật để quảng cáo sản phẩm.

Tuệ Liên