Làng nghề và cách mạng công nghiệp 4.0
	An toàn cháy nổ tại các làng nghề

Mối lo ô nhiễm

Theo thống kê, hiện cả nước có trên 5.400 làng nghề, trong đó trên 1.800 làng nghề và làng nghề truyền thống được công nhận. Các làng nghề đã đóng góp quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, giúp nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống cho người dân địa phương. Dễ thấy nhất là khâu giải quyết việc làm. Hiện làng nghề đã thu hút hơn 11 triệu game bài uy tín , khoảng 30% lực lượng game bài uy tín nông thôn... Tuy nhiên, một vấn đề nan giải là có đến 46% số làng nghề có môi trường bị ô nhiễm nặng. Đặc biệt, với nước thải, ô nhiễm chất hữu cơ các làng nghề chế biến lương thực, thực phẩm, chăn nuôi và giết mổ hàm lượng các chất ô nhiễm vượt quá quy chuẩn hàng chục lần.

Có thể thấy, tình trạng ô nhiễm môi trường làng nghề đã ở mức báo động từ khá lâu, song đến nay hầu hết các làng nghề vẫn chưa có công trình xử lý chất thải phù hợp. Phần lớn nước thải vẫn không được xử lý mà đổ thẳng vào hệ thống nước thải sinh hoạt, gây ra cảnh ô nhiễm ao hồ.

Tại một số làng nghề mộc thuộc địa bàn huyện Thạch Thất, Chương Mỹ người dân chịu nhiều ảnh hưởng do ô nhiễm từ bụi gỗ. Ảnh: Luyện Đinh

Trên địa bàn Hà Nội, nhiều làng nghề, hiện người dân đang phải “sống chung” với cảnh ô nhiễm bụi. Các làng nghề mộc ở Thạch Thất là ví dụ. Theo ghi nhận thực tế, xã Dị Nậu có hơn 3.000 hộ dân thì có tới trên 60% số hộ tham gia sản xuất nghề mộc. Việc làng nghề phát triển mạnh cả về quy mô lẫn số hộ sản xuất đã gây sức ép không nhỏ tới môi trường địa phương thời gian gần đây. Các hoạt động làm mộc đã ảnh hưởng trực tiếp tới sinh hoạt của người dân do tiếng ồn, mùi sơn và đặc biệt là bụi gỗ… từ hoạt động sản xuất phát tán ra không khí. Tình cảnh tương tự cũng đang diễn ra tại làng nghề Phù Yên, xã Trường Yên, huyện Chương Mỹ.

Tại các làng nghề truyền thóng khác như: Sản xuất tăm hương Quảng Phú Cầu thuộc huyện Ứng Hòa; chế biến nông sản, thực phẩm Dương Liễu thuộc huyện Hoài Đức; làng nghề Triều Khúc, Tân Triều, Thanh Trì với nghề thu gom phế thải, lông vũ, tái chế nhựa... đều có điểm chung là toàn bộ nước thải của các cơ sở sản xuất trong làng đều được “xả” thẳng ra môi trường.

Cần thêm nhiều giải pháp giảm thiểu

Nhìn nhận vấn đề trên khía cạnh pháp lý, theo ông Phan Tiến Duy - Tổng Giám đốc Công ty Tư vấn Luật DLS Việt Nam cho rằng, một trong những nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường chính là cơ chế quản lý chồng chéo, từ cấp xã, huyện đến các sở, ngành. Nói cách khác, mỗi cơ quan kiểm soát một phần, cuối cùng chẳng rõ trách nhiệm thuộc về ai.

Theo ông Phan Tiến Duy, bên cạnh “phần cứng” là hệ thống pháp lý để xử lý những vi phạm môi trường, để các làng nghề phát triển bền vững, quản lý môi trường làng nghề thì phải dựa vào cộng đồng. Minh chứng dễ thấy là tại nhiều nơi, sau khi xây dựng, khôi phục các quy ước, hương ước của làng, xóm thì công tác góp phần giữ gìn, bảo vệ môi trường được chú trọng hơn. “Các địa phương cũng cần nghiên cứu, khuyến khích người dân làng nghề áp dụng các công nghệ mới, sử dụng năng lượng sạch, quy hoạch bố trí lại sản xuất để giảm chất thải… đưa ra mục tiêu cụ thể, có như vậy mới có thể giảm thiểu ô nhiễm môi trường ở khu vực làng nghề” - ông Phan Tiến Duy chia sẻ.

Ở cấp quản lý ngành dọc, hiện nay Tổng cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) là cơ quan có trách nhiệm theo dõi, quản lý chung môi trường tại các làng nghề, đã có nhiều đánh giá về những thiếu sót trong công tác này. Dễ thấy nhất là hiện cơ quan quản lý môi trường vẫn chỉ dừng lại ở mức độ tuyên truyền, phổ biến mà chưa có biện pháp xử lý “mạnh tay” để chấn chỉnh. Một khó khăn khác chính là sự thiếu sự đồng thuận, chung sức của các cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực bảo vệ môi trường và quản lý làng nghề.

Khách quan nhìn nhận, hiện các cơ quan chức năng Hà Nội đang tích cực tháo gỡ tình trạng ô nhiễm môi trường tại các làng nghề. Theo kế hoạch, Hà Nội sẽ từng bước xử lý ô nhiễm môi trường cho 50 làng nghề đang có mức ô nhiễm nghiêm trọng; nâng cấp hạ tầng cho 50 làng nghề, tạo việc làm ổn định cho 1 triệu game bài uy tín nông thôn với thu nhập đạt từ 35 triệu đến 40 triệu đồng/người/năm.

Rõ ràng, công tác cải thiện vấn đề môi trường làng nghề mỗi ngày một tốt hơn đang đòi hỏi một loạt những biện pháp có tính chất tổng hợp, từ vấn đề chính sách pháp luật, vấn đề cơ chế, tài chính, kỹ thuật… trong đó quan trọng nhất là người dân làng nghề phải tự ý thức và có trách nhiệm trong việc bảo vệ môi trường nhằm thúc đẩy sản xuất tại các làng nghề truyền thống. Ngoài ra, chính quyền các cấp cũng cần tăng cường xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về môi trường và có những chế tài mạnh, đủ sức răn đe. Hơn hết, để cứu làng nghề khỏi tình trạng ô nhiễm thì việc người dân nâng cao ý thức bảo vệ môi trường tại các làng nghề vẫn là việc làm cấp thiết nhất.

Luyện Đinh