Vô tư lấn làn xe buýt nhanh BRT
	Đề xuất mở làn riêng cho xe buýt thường tại Hà Nội: Các chuyên gia nói gì?

Nhiều vi phạm

Làn đường dành riêng cho xe buýt nhanh BRT thường xuyên bị lấn chiếm, biến thành làn đường chung cho nhiều loại phương tiện khác đang là thực trạng chung trên các tuyến vận tải khách công cộng đặc thù này. Ghi nhận thực tế, vào các giờ cao điểm sang từ 7h – 9h, chiều từ 17h – 18h30, ngay trên trục đường Tố Hữu (quận Hà Đông) có thể dễ dàng bắt gặp cảnh các phương tiện tràn cả vào làn đường dành riêng cho xe buýt nhanh.

Hà Nội có thể sẽ xử nghiêm xe lấn làn buýt nhanh BRT. Ảnh: Giang Nam

Tại đây, các phương tiện di chuyển gặp rất nhiều khó khăn. Do ô tô, xe máy phải đi hỗn hợp trên làn đường hẹp nên khi ùn ứ giao thông, không ít các phương tiện như xe máy đã lấn vào làn BRT. Hệ lụy nhãn tiền là buýt nhanh BRT trở thành… xe buýt chậm.

Tình trạng cũng xảy ra tương tự tại nút giao khác như Khuất Duy Tiến, Lê Văn Lương; tuyến Láng Hạ - Giảng Võ… trước khung giờ cao điểm, giao thông ùn ứ, chỉ trong một thời gian ngắn, tại khu vực nhà chờ, phóng viên đã ghi nhận nhiều ô tô, xe máy ngang nhiên đi vào làn đường dành cho xe buýt BRT mà không gặp bất cứ sự kiểm tra, nhắc nhở nào từ phía các lực lượng chức năng.

Theo tìm hiểu, xe buýt nhanh BRT chính thức khai trương, phục vụ người dân từ 31/12/2016. Theo phương án phân luồng, tổ chức giao thông, xe buýt nhanh chạy trên làn đường riêng tại các đoạn từ Ba La - Quang Trung - Lê Trọng Tấn - đường Trục Bắc Hà Đông - Tố Hữu - Lê Văn Lương - Láng Hạ - Giảng Võ - Giang Văn Minh - Cát Linh…

Trên làn đường dành cho xe buýt nhanh đều có biển cảnh báo, phía dưới có vạch sơn kẻ đường. Ở các nút giao, nhà chờ đều có lắp hệ thống camera giám sát, lực lượng chức năng sẽ căn cứ hình ảnh ghi lại để “phạt nguội”. Dọc tuyến xe buýt nhanh, lực lượng chức năng đã gắn nhiều biển cảnh báo về mức phạt theo Nghị định 46/2016/NĐ-CP. Cụ thể, các phương tiện đi vào làn của BRT sẽ phạm lỗi “đi không đúng phần đường, làn đường quy định”. Người điều khiển ô tô chạy sai làn sẽ bị phạt từ 800.000 đến 1.200.000 đồng; mức phạt đối với người điều khiển mô tô, xe gắn máy (xe máy điện) là từ 300.000 đến 400.000 đồng.

Cần phải khẳng định, một trong những điều kiện tiên quyết để xe buýt BRT vận hành hiệu quả là làn đường dành riêng, nhằm đảm bảo rút ngắn thời gian chuyến đi. Tuy nhiên, có thực tế chung từ khi đi vào vận hành đến giờ là buýt nhanh thường bị các phương tiện khác cản trở. Đây là nguyên nhân chính khiến buýt BRT chỉ có thể chạy với tốc độ thấp. Lái xe buýt nhanh dù ra sức nhấn còi xin đường nhưng cũng chỉ có thể bất lực.

Quanh câu chuyện buýt nhanh BRT, nhiều chuyên gia giao thông cho rằng loại hình phương tiện này đang vướng phải một vòng lặp luẩn quẩn. Cụ thể, buýt nhanh BRT là phương tiện tiêu biểu cho loại hình vận tải hành khách công cộng. Và dĩ nhiên, giao thông vận tải công cộng phát triển mới giảm thiểu được phương tiện cơ giới cá nhân, giảm thiểu ùn tắc giao thông. Thế nhưng, phương tiện cá nhân chiếm đa số nên vận tải công cộng vận hành tuyến riêng sẽ dẫn đến bất cập, không đạt hiệu quả như mong muốn.

Cần sớm tháo gỡ

Trên khía cạnh pháp lý, việc điều khiển phương tiện giao thông lấn làn xe buýt nhanh là trái quy định của pháp luật và khiến trực tiếp tăng nguy cơ gây tai nạn, mất trật tự an toàn giao thông. Cụ thể, theo Nghị định 46/2016/NĐ-CP, ngoài việc bị phạt tiền, người điều khiển xe thực hiện hành vi vi phạm còn bị áp dụng các hình thức xử phạt bổ sung là bị tước quyền sử dụng Giấy phép lái xe từ 1 đến 3 tháng. Thực hiện hành vi mà gây tai nạn giao thông thì bị tước quyền sử dụng Giấy phép lái xe từ 2 đến 4 tháng.

Theo tìm hiểu, việc xử lý các phương tiện lấn làn buýt BRT không phải đến bây giờ mới được đề cập. Bởi, từ khi các tuyến buýt BRT đi vào hoạt động, các lực lượng chức năng, đặc biệt là lực lượng Cảnh sát giao thông, Thanh tra giao thông, đã xử phạt hàng trăm trường hợp vi phạm thông qua hệ thống camera giám sát cũng như tuần tra, kiểm soát ngoài các trục đường.

Tuy nhiên, cho đến nay công tác xử lý vi phạm vẫn chưa được triệt để. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ yếu tố hạ tầng giao thông. Nói cách khác, ở các trục giao thông nơi được bố trí đặt BRT, đường vẫn còn chật hẹp, vào giờ cao điểm lượng phương tiện giao thông lại đông nên vẫn xảy ra tình trạng các phương tiện “lấn” vào làn BRT.

Một bất cập khác là hiện dọc tuyến đường dành riêng cho xe buýt BRT, nhất là đoạn giáp với các nút giao, Sở Giao thông vận tải đã tổ chức gắn biển báo, biển “Làn đường dành riêng BRT”. Song, trong Quy chuẩn 41 về báo hiệu đường bộ lại không có loại biển báo này. Quy chuẩn 41 chỉ có biển báo làn đường dành riêng cho xe buýt chứ không có biển báo dành làn đường dành riêng cho xe buýt BRT.

Khách quan nhìn nhận, buýt nhanh BRT đã và đang có những đóng góp rất tích cực cho giao thông Thủ đô. Buýt BRT cũng nhận được nhiều phản hồi, đánh giá tích cực về chất lượng phục vụ, sản lượng hành khách ngày càng tăng trưởng. Đáng chú ý, có làn đường dành riêng, buýt BRT đã đạt vận tốc nhanh hơn 30% so với buýt thường.

Thời gian chạy xe trung bình 45 phút/lượt, giảm 20% so với xe buýt thường; đảm bảo sự ổn định, đúng giờ, tạo độ tin cậy cho hành khách với tỷ lệ xuất bến đúng giờ 97,6%. Kết quả cũng cho thấy, tỷ lệ hành khách chuyển từ phương tiện cá nhân sang sử dụng tuyến buýt BRT đạt 58,6%. Nhóm hành khách là cán bộ, công chức, viên chức chiếm 43%; nhân viên văn phòng chiếm 36%.

Trở lại với kiến nghị xử lý nghiêm vi phạm lấn làn buýt BRT, theo ghi nhận từ nay đến tết Nguyên đán, nhu cầu đi lại và phương tiện tham gia giao thông sẽ ngày một tăng. Điều này đồng nghĩa với việc vi phạm trên làn buýt BRT có thể tiếp tục có chiều hướng gia tăng. Tuy nhiên, trước những tồn tại khách quan, lực lượng chức năng không thể nào xử phạt để dẹp hết tình trạng các phương tiện thường đi lấn làn buýt nhanh BRT được.

Và hơn hết, xét thấu triệt vấn đề thì công tác xử phạt chủ yếu chỉ để nhằm mục đích tuyên truyền, nâng cao ý thức người dân. Việc vi phạm nhiều hay ít cũng phụ thuộc vào ý thức người dân do vậy phải thận trọng, cân nhắc kỹ vấn đề bằng việc nhìn thẳng vào các vấn đề đang tồn tại của BRT Hà Nội để từ đó có giải pháp tháo gỡ triệt để hơn.

Giang Nam