Theo thông tin từ Bảo tàng Lịch sử Quốc gia, tượng đồng Nữ thần Durga là một cổ vật quý hiếm của Việt Nam, được tiếp nhận và hồi hương sau một quá trình hợp tác, trao đổi thông tin kéo dài nhiều năm giữa Việt Nam và các quốc gia liên quan, đặc biệt là Hoa Kỳ và Vương quốc Anh.

Các đại biểu tại lễ ra mắt tượng Nữ thần Durga.

Pho tượng này được phát hiện trong một cuộc điều tra về buôn bán cổ vật bất hợp pháp do Bộ Tư pháp và Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ phối hợp với Cảnh sát Đô thành Luân Đôn thực hiện. Sau khi xác định nguồn gốc Việt Nam của pho tượng, các bên đã tiến hành các thủ tục cần thiết để trao trả cổ vật này về Việt Nam.

Theo đánh giá của Hội đồng thẩm định, đây là pho tượng đồng Nữ thần Durga 4 tay, có kích thước lớn (cao toàn bộ 191cm, trong đó tượng cao 157cm, nặng 101kg), niên đại vào thế kỷ VII. Tượng có nguồn gốc Việt Nam, thuộc phong cách nghệ thuật văn hóa Champa và được xem là pho tượng đồng lớn nhất, đại diện tiêu biểu, đặc sắc của nghệ thuật văn hóa Champa được phát hiện cho đến nay.

Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương tặng Bằng khen của Bộ cho những cá nhân có thành tích trong việc hồi hương cổ vật.

TS. Nguyễn Văn Đoàn, Giám đốc Bảo tàng Lịch sử Quốc gia chia sẻ: "Việc hồi hương thành công pho tượng Nữ thần Durga là kết quả của sự nỗ lực và hợp tác giữa nhiều bên liên quan. Đây không chỉ là một chiến thắng trong việc bảo vệ di sản văn hóa mà còn là minh chứng cho cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống".

Cũng theo Giám đốc Bảo tàng Lịch sử Quốc gia, đây là pho tượng đồng lớn nhất, đại diện tiêu biểu, đặc sắc của nghệ thuật văn hóa Champa được phát hiện cho đến nay, là cổ vật thuộc loại quý hiếm, có giá trị rất lớn về văn hóa cũng như mỹ thuật Việt Nam qua các giai đoạn lịch sử. Với những giá trị đặc biệt, quý hiếm, tượng đồng Nữ thần Durga đang được Bảo tàng lưu giữ trong kho đảm bảo an ninh, an toàn cũng như điều kiện, tiêu chuẩn, môi trường bảo quản đặc biệt.

Sau khi công bố, tượng đồng Nữ thần Durga sẽ được hoàn thiện hồ sơ pháp lý, bảo quản và tiếp tục nghiên cứu để trưng bày, giới thiệu tới công chúng trong và ngoài nước trong thời gian tới.

Các tượng thần Shiva và tượng thần Ganesha.

Song song với Lễ công bố tiếp nhận tượng Nữ thần Durga, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia phối hợp với Hội Di sản văn hoá Việt Nam và Nhà sưu tập Đào Danh Đức tổ chức trưng bày chuyên đề "Báu vật Champa - Dấu ấn thời gian".

Trưng bày giới thiệu hơn 60 hiện vật tiêu biểu bằng chất liệu vàng, bạc thuộc giai đoạn lịch sử từ thế kỷ 17 đến 18 của vương quốc Champa. Đáng chú ý, hầu hết các hiện vật này lần đầu tiên được đưa ra trưng bày công khai.

Trưng bày thu hút công chúng tham quan.

Trưng bày được chia thành hai phần chính. Trong đó, tượng và linh vật tôn giáo: Giới thiệu các tượng thần Shiva, tượng nam thần, nữ thần, tượng thần Ganesha, tượng Phật, tượng Bồ tát Avalokitesvara, Linga - Yoni, kosalinga, đầu thần Shiva, tượng bò thần Nandin bằng chất liệu vàng, bạc gắn đá quý.

Đồ trang sức và vật dụng mang biểu tượng tôn giáo và quyền uy hoàng tộc: Trưng bày các loại khuyên tai, nhẫn, dây chuyền, trâm cài tóc, lược, vòng tay, bao tay, thắt lưng, hộp đựng đồ trang sức, các đồ đội dạng mũ, vương miện, bịt tóc được trang trí những biểu tượng mang tính tôn giáo và tín ngưỡng truyền thống của nghệ thuật Champa.

Tượng bò thần Nandin.

Những hiện vật này đều được thể hiện rất tinh mĩ với trình độ chế tác kim hoàn kỹ thuật cao, có giá trị lịch sử, văn hóa và nghệ thuật đặc biệt. Thông qua trưng bày này, công chúng sẽ có cơ hội hiểu biết sâu sắc hơn về một giai đoạn của lịch sử văn hóa Champa còn ít được biết tới.

Champa là quốc gia cổ đại từng tồn tại từ năm 192 đến năm 1832 ở khu vực miền Trung Việt Nam ngày nay. Văn hoá Champa chịu ảnh hưởng của văn hoá Ấn Độ và Java cùng với những sáng tạo riêng đã tạo nên những đỉnh cao nghệ thuật như phong cách Mỹ Sơn, Đồng Dương, Tháp Mẫm... Nhiều di tích đền tháp và các công trình điêu khắc còn tồn tại đến ngày nay cho thấy Ấn Độ giáo và Phật giáo là hai tôn giáo chính của vương quốc Champa xưa.

Champa hưng thịnh nhất vào các thế kỷ thứ 9 - 10. Sau thế kỷ 15, trung tâm của vương quốc Champa dịch chuyển dần về phía Nam và mang sắc thái mới. Giai đoạn từ năm 1692 (khi chúa Nguyễn đặt Trấn Thuận Thành trên vùng đất Champa) đến năm 1832 (khi Champa chính thức sáp nhập vào Đại Nam dưới triều vua Minh Mạng), những vấn đề về lịch sử, văn hoá, nghệ thuật Champa dường như còn ít được quan tâm nghiên cứu.

Trưng bày chuyên đề "Báu vật Champa - Dấu ấn thời gian" sẽ kéo dài từ ngày 28/8 đến tháng 10/2024, mang đến cho công chúng cơ hội độc đáo để chiêm ngưỡng và tìm hiểu về di sản văn hóa Champa.

Việc tổ chức Lễ công bố tiếp nhận tượng đồng Nữ thần Durga và trưng bày chuyên đề "Báu vật Champa - Dấu ấn thời gian" không chỉ góp phần nâng cao nhận thức của công chúng về giá trị di sản văn hóa Việt Nam mà còn khẳng định vai trò quan trọng của Bảo tàng Lịch sử Quốc gia trong việc bảo tồn, nghiên cứu và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc.