Dựng nhà khi “vắng” chủ đất

Đầu năm 1990, đơn vị xăng dầu quân đội chuyển đi nơi khác để lại một khu đất trống (người dân địa phương quen gọi là khu đất 7112) trên địa bàn xóm Xuân Thịnh. Nhiều hộ dân của xã Nghi Đức (lúc đó xã Nghi Đức đang thuộc huyện Nghi Lộc, chưa nhập về thành phố Vinh) thiếu đất ở nên đến đây xây dựng nhà mà không bị ai ngăn cản.

Đầu tiên, chỉ có 5 hộ dân nhưng sau đó thêm hàng chục hộ khác cũng đến làm nhà ở. Mới đầu, cuộc sống rất vất vả, các hộ dân phải cải tạo đất từ móng nhà cũ và lấp nhiều hố sâu do nạn đào trộm đất ở đây. Những năm sau đó, họ còn phải góp tiền tự kéo đường dây điện về dùng và tự làm đường giao thông để đi lại.

Không được chính quyền cho phép xây dựng nhà kiên cố, nhiều hộ dân chỉ làm nhà cấp 4, nhà tạm

Ông Nguyễn Văn Triện (nguyên Bí thư Đảng ủy xã Nghi Đức giai đoạn 1987-1992) cho chúng tôi xem đơn xin đất ở viết tay của ông gửi Ủy ban nhân dân xã Nghi Đức năm 1992, có bút phê của Chủ tịch xã thời kỳ đó, đồng ý cho ông Triện được ở trên khu đất 7112. “Hồi đó, có giấy viết tay này gia đình tôi mới ra ở đây. Đến nay, muốn tách hộ cho con cũng không làm được vì không có sổ đỏ” - ông Triện nói.

Bà Nguyễn Thị Ngọc (Bí thư Chi bộ xóm Xuân Thịnh) cũng là một trong 5 người đầu tiên ra ở trên khu đất 7112. Năm 1991 khi ra ở, bà chưa sinh con đầu lòng, nay, bà đã có cháu ngoại nhưng nhà bà hiện vẫn chưa có sổ đỏ. “Trước năm 2008, huyện Nghi Lộc đã cho người xuống khảo sát đo đạc. Năm 2013, khi xã Nghi Đức đã nhập về Vinh, thành phố đã về khảo sát nhưng cũng chưa thấy gì. Nhiều hộ muốn tách thửa cho con, thế chấp ngân hàng cũng không được. Do nhu cầu bức thiết về sinh hoạt, nhiều hộ đã tự động cơi nới nhà, nhiều hộ không có công trình vệ sinh cũng xây trộm, xóm không thể nào ngăn được”, bà Ngọc chia sẻ.

Theo những người dân ở đây, đường đi trong khu dân cư những hộ dân cũng tự bỏ tiền ra làm

Còn ông Lương Quang Hòa, có gần 200m² đất nhưng 30 năm nay vẫn chưa được cấp sổ đỏ. Ông Hòa nói: “Hàng chục hộ dân ở đây, hàng năm đều hoàn thành mọi khoản thuế quỹ. Trong đóng góp xây dựng nông thôn mới, mọi gia đình đều đóng góp như những hộ dân trong xã nhưng đường không được làm, nhà vệ sinh cũng phải xây trộm. Nguyện vọng là được cấp sổ đỏ như những hộ dân khác”.

Được biết, trước đây, nhiều hộ ra ở trên khu đất 7112 nếu xây dựng nhà sớm thì có nhà ở. Từ năm 2008, xã Nghi Đức nhập về thành phố Vinh, việc quản lý xây dựng chặt hơn, nhiều hộ không xây dựng được nhà ở, phải sống trong những gian nhà tạm chật chội.

Cách đây mấy tháng, nhiều nhà trong khu dân cư mang danh ở “chui” này đã góp mỗi hộ 6 triệu đồng để rải khoảng 150m đường nhựa để tránh cảnh “nắng bụi, mưa bùn”.

Bộ Quốc phòng đã giao đất cho tỉnh Nghệ An

Năm 2013, tại Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khoá XIII, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An đã chuyển ý kiến cử tri xóm Xuân Thịnh đến Bộ Quốc phòng về việc năm 1990, đơn vị xăng dầu Trung đoàn 662 chuyển đi và bán lại tài sản trên đất người dân, đề nghị Bộ Quốc phòng sớm có ý kiến về quỹ đất trên, tạo điều kiện trong việc quy hoạch, bố trí dân cư. Bộ Quốc phòng đã trả lời:

Khu đất quốc phòng nói trên, có diện tích khoảng 23.405m², trước đây do Trung đoàn Xăng dầu 662 thuộc Cục Xăng dầu, Tổng cục Hậu cần quản lý; khi đơn vị di chuyển làm nhiệm vụ khác, một số hộ dân địa phương đã tự xây dựng nhà ở với diện tích khoảng 2.600m2.

Công văn của Bộ Quốc phòng trả lời Đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An về khu đất 7112

Ngày 31/1/1997, Bộ Tổng tham mưu đã ra Quyết định số 46/QĐ-TM giao khu đất trên từ Cục Xăng dầu về Tổng Công ty Xây dựng Lũng Lô (gọi tắt là Công ty Lũng Lô) thuộc Binh chủng Công binh quản lý. Ngày 2/4/1997, Cục Xăng dầu đã giao cho Công ty Lũng Lô khu đất trên với diện tích thuộc chỉ giới mở đường 1.625m²; diện tích do Công ty Lũng Lô quản lý 19.180m². Riêng phần diện tích đất quốc phòng (2.600m²), các hộ dân địa phương đã xây dựng nhà (Bộ Tổng tham mưu không đưa vào phần diện tích giao cho Công ty Lũng Lô) mà công nhận cho các hộ dân ở và chuyển lại cho địa phương quản lý.

Tuy nhiên, do các hộ dân trước đây làm nhà ở rải rác nên không được quy hoạch gọn vào một khu vực, gây khó khăn cho việc quản lý, sử dụng đất. Mặc dù, Công ty Lũng Lô đã làm việc với địa phương để vận động nhân dân quy hoạch gọn vào một khu vực nhưng không thành. Chưa kể, có thêm 19 hộ dân tiếp tục lấn chiếm càng khó khăn cho việc quản lý của đơn vị. Căn cứ vào thực trạng khu đất trên, các quy định của Luật Đất đai năm 2003, Nghị định số 181/2004/NĐ-CP và ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng về cơ chế sử dụng đất quốc phòng, an ninh (tại Công văn số 2311/TTg-KTN ngày 9/12/2011), Bộ Quốc phòng thống nhất chuyển giao toàn bộ diện tích đất do Công ty Lũng Lô hiện đang quản lý cho địa phương quản lý để quy hoạch khu dân cư. Đề nghị Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An hoàn tất các thủ tục quản lý đất đai theo quy định.

"Khắc khoải" đợi phương án xử lý

Ngày 15/5/2013, tỉnh Nghệ An đã có Quyết định thu hồi khu đất này. Đến ngày 11/9/2015, tỉnh Nghệ An có Quyết định số 4085/QĐ-UBND-XD cho phép xã Nghi Đức khảo sát lựa chọn địa điểm lập quy hoạch chi tiết xây dựng chia lô đất ở dân cư tại khu đất 7112, với diện tích 28.890m². Thời gian thực hiện trong thời hạn trong 6 tháng.

Đến ngày 19/4/2018, thành phố Vinh có Thông báo số 166/UBND-TB giao cho xã Nghi Đức tăng cường quản lý trật tự xây dựng, không để phát sinh mới về việc xây dựng trái phép; rà soát trường hợp lấn chiếm, vây đất, khoanh đất xây dựng công trình từ sau ngày 1/7/2014 đến nay; lập biên bản xử lý và yêu cầu tháo dỡ các công trình vi phạm. Thành phố Vinh giao xã Nghi Đức tổ chức đo vẽ hiện trạng sử dụng khu đất 7112 trước ngày 30/4/2018 để thành phố Vinh báo cáo tỉnh Nghệ An xin tiếp tục gia hạn việc thực hiện Quyết định số 4085.

Ngoài ra, Thành phố cũng giao cho một số phòng chuyên môn phối hợp với xã Nghi Đức rà soát và đề xuất phương án giải quyết trước ngày 30/5/2018. Tuy nhiên, đến nay, xã mới hoàn thành việc đo đạc thực tế khu đất 7112. Ông Phạm Thanh Hải (Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Nghi Đức) cho biết, hiện nay, chính quyền xã nhận được ý kiến của các hộ mong muốn sớm được cấp sổ đỏ. Hiện, xã đang chờ chỉ đạo của cấp trên để thực hiện những bước tiếp theo.

Tại công văn số 6415/UBND-TNMT ngày 5/11/2020 của thành phố Vinh trả lời kiến nghị của đại diện 40 hộ dân ở khu đất 7112 nêu rõ, trong quá trình thực hiện quy hoạch có nhiều vướng mắc do người dân không đồng thuận nên chưa thực hiện quy hoạch chia lô đất ở. Diện tích này từ trước tới nay đang là đất của cơ quan quản lý. Vì vậy, Thành phố tiếp tục xin chủ trường của tỉnh quy hoạch thành đất ở để đảm bảo chỉnh trang đô thị. Ông Nguyễn Văn Ngọc (Trưởng Phòng Tài nguyên và Môi trường thành phố Vinh) cho biết thêm, nguồn gốc đất khu đất 7112 là quốc phòng nên có thêm thủ tục theo Nghị định 167 của Chính phủ quy định việc sắp xếp lại, xử lý tài sản công. Hiện, thành phố Vinh đã báo cáo với Sở Tài nguyên và Môi Trường, Sở Tài chính để các Sở xin ý kiến của các Bộ, ngành liên quan để có phương án xử lý.