Từ tháng Giêng trở ra, chạy xe dọc con đường Văn Tiến Dũng bạt ngàn bưởi Diễn, người ta không khỏi xao xuyến bởi hương thơm man mác, dịu dàng của hoa bưởi. Đây cũng là thời điểm người dân làng Diễn tất bật với công việc thụ phấn bổ sung cho hoa, giúp cây bưởi tăng tỷ lệ đậu quả.

Bà Nguyễn Thị Kim Lan, người gắn bó với cây bưởi Diễn đã hơn 20 năm cho biết, bưởi Diễn rất dễ bị mất mùa bởi nó phụ thuộc lớn vào yếu tố thời tiết. Nếu năm nào thời tiết tốt, mưa xuân không nhiều thì thường bưởi thụ phấn tốt, sản lượng bưởi sẽ cao. Ngược lại, nếu mưa nhiều, gió lớn thì ảnh hưởng tới quá trình ra hoa, thụ phấn nên sản lượng bưởi giảm, thậm chí mất mùa.

Đặc biệt, giai đoạn ra hoa và kết quả là quá trình quan trọng nhất, nó ảnh hưởng trực tiếp tới sản lượng bưởi của bà con nông dân trồng vườn.

Việc thụ phấn được gọi vui là thay ong bướm “se duyên” cho bưởi.

Trước đây, việc thụ phấn trông chờ vào gió, chim hay côn trùng. Đây là loại thụ phấn chịu sự tác động tự nhiên để các hạt phấn của hoa đực theo đó rơi vào nhụy của hoa cái. Tuy nhiên, cách thụ phấn này có hiệu quả không cao vì số lượng phấn hoa đến với noãn rất thấp.

Nhiều năm gần đây, người nông dân mách nhau thụ phấn nhân tạo cho hoa bưởi để mang lại năng suất cao hơn.

Ông Vũ Văn Hòa, một trong những người đầu tiên chuyển đổi trồng lúa sang trồng bưởi Diễn tại làng Đức Diễn chia sẻ bí quyết, khi thụ phấn cho hoa cần xác định các hoa cái hoàn chỉnh, nhụy hoa có đầy đủ đài hoa, núm nhụy, cánh hoa và không bị sâu bệnh hại. Chọn những hoa đực to, đẹp, nhiều phấn và không sâu bệnh sẽ tạo ra những quả to và đẹp chắc.

Cây bưởi thông thường hoa ở trên cao nên phải dùng sào có gắn bông lông mềm để chạm lên nhị của hoa đực để lấy phấn hoa.

Cây bưởi thông thường hoa ở trên cao nên cần phải dùng sào có gắn bông lông mềm để chạm lên nhị của hoa đực để lấy phấn hoa. Sau đó lấy phấn hoa đem chạm nhẹ vào đầu nhụy của hoa cái, sao cho hạt phấn hoa màu vàng của hoa đực dính vào đầu nhụy của hoa cái.

“Việc thụ phấn có khi kéo dài cả tháng, tùy theo thời tiết từng năm mà cây bưởi ra hoa sớm hay muộn. Công việc này nhìn tưởng đơn giản nhưng cũng khá tất bật khi phải làm liên tục giữa lúc hoa nở rộ. Dù không quá phức tạp nhưng đòi hỏi sự tỉ mẩn, kiên trì của nông dân khi hoa bưởi rất nhỏ, nhiều, nở theo đợt.

Nhiều hôm do trời mưa và rét nên hoa bưởi nở chậm, rụng hoa, hoa không bắt phấn. Còn những hôm thời tiết quá nóng dễ gây héo hoa nhanh. Hoa thường nở rộ vào buổi sáng có nắng. Đây chính là thời điểm tốt nhất để tiến hành thụ phấn cho cây”, bà Nguyễn Thị Kim Lan cho hay.

Trước đó, người dân làng Diễn đã bón phân và lượng nước phù hợp để cây bưởi có đủ chất dinh dưỡng và tạo ra năng suất cao hơn. Nhờ phương pháp này mà năng suất cây bưởi cao gấp đôi. Như gia đình ông Vũ Văn Hòa có hơn 5 sào đất vườn, trồng 100 gốc bưởi Diễn, với giá bán buôn từ 40.000-50.000 đồng/quả, trừ chi phí cho thu nhập vài trăm triệu đồng/năm. Sau gần 30 năm gắn bó với cây bưởi, đến nay, gia đình ông đã có mức thu nhập ổn định, có điều kiện nuôi hai con học đại học và xây dựng nhà cửa khang trang.

Bưởi Diễn từ lâu đã nổi tiếng là loại quả thơm ngon và rất được ưa chuộng, đặc biệt là trong dịp Tết. Đây là loại cây ăn quả ngon có tiếng thuộc làng Diễn trước đây, nay thuộc các phường Minh Khai, Phú Diễn, Phúc Diễn, quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội. Bưởi Diễn chuẩn có vị ngọt đậm, hương thơm đặc trưng. Bưởi chuẩn có tép vàng mượt, khi bóc thấy róc vỏ, săn hạt. Tép bưởi sờ ráo tay nhưng khi ăn lại rất mọng nước.