Người “vác tù và hàng tổng”, người “gỡ rối”… thường được dành gọi các hòa giải viên ở cơ sở. Họ là những người tham gia lặng thầm vào việc hàn gắn những rạn nứt, xóa bỏ những mâu thuẫn, vun đắp sự hòa thuận, đoàn kết trong từng gia đình, cộng đồng dân cư. Với không ít gia đình, vì những mâu thuẫn tích tụ không được hóa giải, đứng trước nguy cơ tan vỡ, nhờ sự khuyên giải của họ mà giữ lại được hạnh phúc, họ đã xem các hòa giải viên như những người mang mùa Xuân đến sớm… Hòa giải viên Nguyễn Viết Thành, Bí thư Chi bộ, Trưởng ban công tác mặt trận số 11 phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội cũng được bà con khối phố tin yêu như vậy.

Vừa qua, nhằm tôn vinh những người “gỡ rối” ở cơ sở, Bộ Tư pháp đã tổ chức cuộc thi Hòa giải viên giỏi lần thứ 4. Các hòa giải viên trong cả nước đã so tài hòa giải khéo, hiểu biết pháp luật… với hàng trăm câu chuyện, tình huống hòa giải thành. Với video dự thi xuất sắc, đội thi của phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy được lựa chọn đại diện cho thành phố Hà Nội dự thi vòng thi khu vực miền Bắc và chung khảo toàn quốc.

Hòa giải viên Nguyễn Viết Thành (áo trắng bên trái) cùng đội dự thi của thành phố Hà Nội.

Câu chuyện hòa giải thành mà ông Thành và các hòa giải viên mang tới hội thi là tình huống hòa giải hiện rất phổ biến ở các vùng, miền tại Việt Nam. Đó là câu chuyện về phân chia nhà đất của bố mẹ để lại, nhưng không có di chúc giữa anh trai và em gái. Ban đầu, khi em gái thổ lộ muốn xin thửa đất nhỏ của bố mẹ đang được cho thuê để làm nhà ở, người anh đã đồng ý mà chưa bàn với vợ. Mâu thuẫn xảy ra khi người chị dâu tình cờ biết được sự việc, cho rằng chồng và em gái không bàn bạc với mình, nên tự ái, không đồng tình. Người anh lúc này lại thay đổi, nghe theo lời vợ…

Biết chuyện, các hòa giải viên đã tìm hiểu được biết, lâu nay mối quan hệ giữa gia đình hai anh em này vốn tình cảm, êm ấm. Thời gian trước đó, khi người chị dâu phải cấp cứu, cô em chồng đã cho máu cứu chị, em rể cũng dành thời gian chăm sóc anh vợ khi bị ốm.

Các hòa giải viên và niềm vui hòa giải thành.

Nhắc lại mối quan hệ tốt đẹp đó, các hòa giải viên cũng cho vợ chồng người anh biết, khi bố mẹ mất không để lại di chúc, tài sản sẽ được chia theo pháp luật, và theo luật thì con trai, con gái có quyền hưởng thừa kế như nhau. Nghĩa là, 2 thửa đất của bố mẹ (thửa đất lớn vợ chồng người anh đang sử dụng) sẽ được chia đôi cho hai người con. Nay, người em chỉ xin thửa đất nhỏ, nếu vợ chồng người anh vui vẻ đồng thuận thì vẫn giữ được tình anh em…

Nhờ sự khuyên giải thấu tình đạt lý đó, mâu thuẫn giữa chị dâu, em chồng được hòa giải. Tình huống này đã giúp ông Thành và đội thi của thành phố Hà Nội giành giải Nhì khu vực phía Bắc và giải Ba Hội thi hòa giải viên giỏi toàn quốc năm 2023. Đặc biệt, cá nhân ông Nguyễn Viết Thành được trao giải Hòa giải viên là cán bộ Mặt trận cơ sở xuất sắc nhất Hội thi.

Tiểu phẩm hòa giải thành của thành phố Hà Nội

“Khi tham gia hòa giải, tôi luôn thực hiện công thức tình - lý, lý - tình, hay nói cách khác, trong giải quyết mâu thuẫn, phải phân tích sao cho trong lý có tình, trong tình có lý. Mỗi vụ việc, căn cứ vào tình hình cụ thể, cố gắng phân tích được bản chất của mâu thuẫn để tìm ra phương án giải quyết. Để hòa giải thành, cũng phải dụng được những mối quan hệ xung quanh như họ hàng, hàng xóm, những người có tầm ảnh hưởng, uy tín với các bên… để giải quyết mâu thuẫn đó.

Nói về hội thi, ông Thành cho hay: “Khi nhận được tin video của phường đạt giải Nhất ở quận Cầu Giấy, giải Nhất của thành phố Hà Nội, được Thành phố cử đi thi toàn quốc, quả thật tôi vui thì ít mà lo thì nhiều. Bởi vì mình tuổi cao, trí nhớ, sức khỏe giảm sút, trong khi vẫn phải giải quyết công việc thường xuyên với trách nhiệm Bí thư chi bộ kiêm Trưởng ban công tác Mặt trận. Tuy nhiên xác định đi thi là nhiệm vụ chính trị rồi, nên sẽ phải cố gắng hết sức. Bên cạnh đó, đội cũng nhận được sự động viên, hỗ trợ và đồng hành của các đồng chí lãnh đạo Sở Tư pháp, Ủy ban nhân dân quận và phường.

Bản thân cũng từng trải thời gian tham gia quân đội với những thử thách lớn, trải qua công tác quản lý nhiều năm (ông Thành nguyên là Giám đốc Xí nghiệp kinh doanh vật tư khoa học kỹ thuật Hà Nội) với nhiều khó khăn, thăng trầm nên cũng quen với sức ép công việc, thử thách. Vì vậy, chúng tôi đã nghiên cứu nội dung thi, chủ động nhận những phần thi theo khả năng hoặc theo phân công và cùng ôn luyện, chuẩn bị. Kết quả cuộc thi, ngoài mang lại tự hào cho bản thân còn tăng thêm sự tự tin, có thể giải quyết được nhiều việc lúc đầu cứ nghĩ là khó mà vượt qua được”.

Ông Nguyễn Viết Thành tham gia phần thi hòa giải khéo.

Ông Thành cũng cho hay, để nâng cao hiệu quả công tác hòa giải, hàng năm nên có các buổi tập huấn về pháp luật, về kỹ năng hòa giải cho cán bộ làm công tác hòa giải, cung cấp các tài liệu về hòa giải để các hòa giải viên tự nghiên cứu. Đồng thời, tổng kết, tìm ra các “hòa giải lệ” thành công (tương tự như án lệ của Tòa án) có tính chất điển hình, làm mẫu của xã hội, của địa phương thành tài liệu để báo cáo viên giảng ở các buổi tập huấn hay cung cấp cho hòa giải viên nghiên cứu học tập. Đặc biệt, ông Thành mong muốn mỗi xã, phường thành lập được một nhóm tư vấn pháp luật cộng đồng làm tư vấn pháp lý cho các tổ hòa giải cơ sở khi cần thiết, vì nhiều vụ việc, cần nghiên cứu sâu về pháp luật…

Ông Thành (áo trắng, đứng giữa) nhận chứng nhận Hòa giải viên là cán bộ Mặt trận cơ sở xuất sắc nhất

Trong cuộc sống thường ngày, do khác nhau về quan niệm, nhận thức, tình cảm, lợi ích kinh tế… nên việc nảy sinh mâu thuẫn tranh chấp giữa các thành viên trong gia đình, giữa các hộ gia đình, giữa các cá nhân, tổ chức với nhau là điều khó tránh khỏi. Bởi vậy, hoà giải ở cơ sở không chỉ là phương thức giải quyết tranh chấp có hiệu quả mà còn là một phương thức an dân, vận động nhân dân phát huy tinh thần đoàn kết, nâng cao niềm tin đối với Đảng, Nhà nước, góp phần giữ gìn kỷ cương xã hội.

Chia sẻ trước năm mới, cũng như những hòa giải viên khác, ông Thành mong muốn, trước mỗi vụ việc, mỗi người hãy quan tâm đến cả tình và lý, mong mỗi gia đình, khối phố… luôn đoàn kết, chia sẻ để luôn giữ được mối quan hệ thân tình, êm ấm, các vụ việc cần hòa giải ít đi…