Cần minh bạch thông tin đất đai, quy hoạch

Theo báo cáo của Hội Môi giới bất động sản Việt Nam, kể từ năm 2014 đến nay, giá bất động sản liên tục giữ đà tăng, với mức tăng bình quân hàng năm trên 10%/năm, thậm chí, nhiều dự án tăng trên 20%/năm. Trong khi đó, một số liệu khác từ Bộ Xây dựng cũng cho thấy, tính đến cuối năm 2021, giá căn hộ chung cư tăng bình quân khoảng 5–7%, giá nhà ở riêng lẻ trong dự án tăng 15–20% và giá đất nền tăng “nóng” 20–30% so với thời điểm cuối năm 2020. Cá biệt, có thời điểm đất nền tại một số địa điểm thuộc vùng ven Hà Nội như như Quốc Oai, Thạch Thất tăng 20%, Ba Vì tăng 45% hay một số điểm thuộc tỉnh Hòa Bình tăng lên đến 46%...

Cần minh bạch thông tin đất đai, quy hoạch để hạn chế đầu cơ, ôm đất.

Mặc dù giá đất liên tục tăng, thế nhưng, số lượng người đổ xô đi mua đất lại không hề giảm. Theo các chuyên gia bất động sản, không đâu như ở Việt Nam, người dân gặp nhau thường khoe mới mua thêm được mảnh đất chỗ này, căn nhà chỗ kia, nhưng tuyệt nhiên không ai đề cập đến việc phải xoay tiền đóng thuế do sở hữu nhiều nhà đất. Dẫu vậy, hiện cũng chưa có chính sách nào kích thích phát triển bất động sản mà chủ yếu do người dân, giới đầu cơ mua bán lòng vòng, “găm” đất để đẩy giá, thổi giá, do đó sẽ để lại nhiều hệ lụy. Rõ ràng, cần phải có công cụ thuế để sớm chặn đứng hiện tượng đáng quan ngại này.

Đề cập đến vấn đề đất đai, tại phiên chất vấn trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội về vấn đề đầu cơ đất đai, trốn thuế giao dịch đất đai, đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) cho rằng, “sốt đất” chỉ mang lại lợi ích cho một nhóm nhỏ, còn về tổng thể xã hội thì gây ra nhiều hệ lụy nguy hiểm. Trong khi đó, một số người đầu cơ, trục lợi từ thị trường bất động sản, có thể đã “thổi giá” đất tại nhiều khu vực. Từ đó, nhiều người khác bị hấp dẫn, cuốn theo “cơn lốc” đầu tư. Hệ lụy là nhiều người đã thua lỗ, vỡ nợ, bị chôn vốn, không thể thoái vốn khỏi các dự án được.

Nhìn tổng thể cả nền kinh tế thì một lượng lớn tiền đổ vào bất động sản, mua đi, bán lại đang làm lãng phí nguồn lực phát triển và nếu lượng vốn đó đầu tư cho phát triển sẽ tạo ra giá trị gia tăng rất lớn. Trong khi đó, đất nước lại không thu được quá nhiều thuế từ hoạt động đầu cơ đất, mua đi, bán lại.

Để kiểm soát vấn đề “sốt đất”, ông Hoàng Văn Cường cũng cho rằng các cơ quan có thẩm quyền cần phải minh bạch thông tin đất đai về quy hoạch, xây dựng các dự án, quỹ đất... Khi thông tin công khai, đầy đủ và kịp thời sẽ giúp tránh được tình trạng người dân bị thông tin không chính thức dẫn dắt. Ông Cường cũng cho rằng, người đầu cơ, người tạo ra tin đồn rất nhanh tay mua và bán cho người khác với giá cao. Người mua sau do thông tin thiếu minh bạch đã mua đất giá cao và khó thoát ra được. Do đó, lợi ích chỉ chuyển từ một số nhóm người này sang một số nhóm người khác. Thiệt hại về tiền chuyển từ người này sang người khác. Nếu chúng ta không thông tin một cách đầy đủ, thì nhiều người dân sẽ bị cuốn theo và làm lợi cho một số người.

Bên cạnh đó, ông Hoàng Văn Cường cũng mong muốn cần sớm có chính sách hiệu quả để xử lý dứt điểm tình trạng đầu cơ, thổi giá đất. “Cần đánh thuế thật mạnh để kiểm soát sốt đất. Chúng ta tạo ra một chính sách thuế tốt để làm sao người mua hay đầu cơ sẽ không hưởng lợi từ việc đó, thay vì thả nổi như hiện nay mới xử lý được vấn đề”, ông Cường nói.

Đánh thuế phải đúng mới trị hết “bệnh”

Vẫn biết, chính sách nào, thực trạng ấy. Thế nhưng ở Việt Nam, những khu đất hoang, nhà hoang ngày càng nở rộ ở khắp các đô thị trên cả nước. Chẳng mấy ai bị thôi thúc phải đưa đất vào khai thác, kinh doanh vì giá còn lên nữa, vì không có ai đánh thuế người bỏ đất hoang... Trong khi đó, tâm lý có tiền mua nhà, đất nay loang ra đất phân lô ở tỉnh. Mua đi, bán lại, lướt sóng đất đai là "chôn tiền" vào đất nhưng nó đang trở thành xu hướng "đầu tư" của số đông. Họ tin rằng "đất không đẻ thêm đất" nên ôm đất chỉ có lãi. Hệ quả là đất bỏ hoang sẽ tăng mạnh trong thời gian tới.

Thực tế thuế bất động sản bao gồm nhà và đất, Việt Nam đã có dự tính từ cách đây 20 năm. Mới đây nhất, Bộ Tài chính cũng có đề xuất nhưng chưa nhận được sự đồng thuận chung của dư luận xã hội. Chuyên gia bất động sản Nguyễn Thanh Hùng cho rằng, giá nhà mỗi năm một tăng do nguồn cung chưa đáp ứng đủ. Chính vì vậy, trước mắt, muốn thị trường bình ổn hơn, hạ nhiệt về giá thì phải giải tỏa được nguồn cung. Trong khi đó, nếu đánh thuế bất động sản phải đánh thuế đúng mới giảm được đầu cơ, nếu đánh không đúng thì rất khó. Trong khi đó, người dân thì có trăm phương, nghìn kế để lách luật. “Giải pháp trước mắt để gỡ khó cho thị trường hiện nay có thể làm ngay là giảm bớt thủ tục pháp lý, khơi thông nguồn cung. Nguồn cung dồi dào, đa dạng sẽ tạo nên sự cạnh tranh lành mạnh”, ông Hùng cho hay.

Chưa đánh thuế bất động sản nên nhiều dự án, nhà ở bỏ hoang dẫn đến hiện tượng ôm đất, đầu cơ đất.

Cũng liên quan đến vấn đề đánh thuế bất động sản, tại phiên chất vấn trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà cho biết, với dự án chậm sử dụng đất khi đấu giá, phải đưa ra lộ trình sử dụng và coi đây là quy định bắt buộc. Nếu kéo dài thì phải có biện pháp đánh thuế tránh đầu cơ, trục lợi. Cùng với đó, sẽ đánh thuế cao hơn với các trường hợp đầu cơ, găm đất, bởi các trường hợp này không làm phát sinh giá trị kinh tế xã hội. Đánh thuế cao cũng khiến người đang ôm đất phải từ bỏ. Giá đất đang cao có thể thấp xuống.

“Kể cả nhà ở, đất ở, dự án không đầu tư, hay đất nông nghiệp không sử dụng... phải đánh thuế. Người có 5-6 nhà nhưng nhà nào không ở, không sinh lời cho xã hội thông qua cho thuê, kinh doanh thương mại thì phải đánh thuế”, Bộ trưởng Trần Hồng Hà đề cập.

Ý kiến đưa ra là vậy, tuy nhiên theo đánh giá của các chuyên gia, muốn áp thuế cần phải có lộ trình nhiều năm, đâu phải muốn là làm ngay được. Đó phải là một lộ trình nhiều năm để xây dựng dữ liệu, là các kịch bản để thị trường bất động sản làm quen với không có thuế và có thuế, là phải sửa Luật đất đai, Luật kinh doanh bất động sản, Luật nhà ở và ban hành Luật thuế tài sản...

Nhiều năm qua, các cơ quan chức năng cứ bàn mãi, nói mãi về thuế nhà đất mà không hành động, dòng vốn chảy vào đất vẫn không ngừng. Đất, nhà bỏ hoang khắp nơi. Giá nhà, đất tăng có lợi cho một bộ phận người đầu tư, nhưng ngược lại là gánh nặng cho người sản xuất kinh doanh, cho chính quyền khi đền bù thu hồi đất thực hiện các dự án công ích, cho đại đa số người dân cần nhà ở. Trong khi đó, chưa thấy rõ “bàn tay” điều tiết của Nhà nước để khai thác hiệu quả nguồn lực đất đai, hướng thị trường bất động sản phục vụ số đông người dân. Bởi thế, vấn đề bỏ hoang nhà, đất không phải trả thuế diễn ra khắp nơi và người người, nhà nhà có tiền vẫn đổ xô đi mua đất…