Đẩy mạnh kết nối doanh nghiệp Việt với các hệ thống phân phối nước ngoài
	Tham gia EVFTA doanh nghiệp Việt cần chuẩn bị sẵn sàng về nguồn gốc xuất xứ
	Doanh nghiệp Việt sẽ có thêm nhiều lợi thế cạnh tranh tại thị trường EU

Doanh nghiệp Việt lơ là trước phòng vệ thương mại?

Theo thống kê của Tổ chức thương mại thế giới (WTO), từ năm 1995 đến hết năm 2019, các thành viên WTO đã khởi xướng 5.944 vụ việc điều tra chống bán phá giá, 577 vụ việc điều tra chống trợ cấp và 377 vụ việc điều tra tự vệ. Trong số đó, có 3.958 vụ việc được áp dụng biện pháp chống bán phá giá, 320 vụ việc áp dụng biện pháp chống trợ cấp và 185 vụ việc áp dụng biện pháp tự vệ.

Nhiều doanh nghiệp Việt đã đối diện với các phòng vệ thương mại từ thị trường xuất khẩu

Ấn Độ được biết đến là thành viên tích cực sử dụng biện pháp chống bán phá giá và tự vệ nhất (706 biện pháp chống bán phá giá và 22 biện pháp tự vệ), Hoa Kỳ là thành viên tích cực sử dụng biện pháp chống trợ cấp nhất (160 biện pháp), trong khi Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn thứ 2 của Việt Nam (sau châu Âu - EU). Ngoài ra, các thành viên nhiều kinh nghiệm trong điều tra áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại gồm có EU, Canada, Úc, Brazil. Xét theo nhóm sản phẩm, nhóm ngành kim loại (sắt, thép, nhôm...) bị điều tra áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại nhiều nhất với 1.289 biện pháp chống bán phá giá, 159 biện pháp chống trợ cấp và 49 biện pháp tự vệ.

Đối với Việt Nam, theo đánh giá của Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương), tính đến nay Bộ Công Thương đã tiếp nhận và xử lý 176 vụ việc nước ngoài khởi xướng điều tra, áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam. Bao gồm 100 vụ việc chống bán phá giá, 18 vụ việc chống trợ cấp, 23 vụ việc chống lẩn tránh thuế, 35 vụ việc tự vệ. Chỉ riêng 6 tháng/năm 2020, Bộ đang xử lý 13 vụ việc, đồng thời tiếp nhận xử lý 6 vụ việc tiền khởi xướng. Ngoài ra, tiếp tục xử lý nhiều vụ việc rà soát biện pháp phòng vệ thương mại đang có hiệu lực thi hành với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam.

Trong khi nguy cơ ngày càng gia tăng các biện pháp phòng vệ thương mại từ nhiều thị trường xuất khẩu, thì theo đại diện Cục phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương), kết quả một khảo sát gần đây cho thấy, có khoảng 15% doanh nghiệp không biết gì về phòng vệ thương mại; chỉ có gần 2% đã tìm hiểu tương đối kỹ, nắm rõ; còn đa phần các doanh nghiệp có biết, nghe qua nhưng chưa nắm rõ vấn đề này và chỉ 19,81% doanh nghiệp đã từng tìm hiểu sơ sơ.

Từ kết quả khảo sát trên có thể thấy, nguy cơ hàng hóa Việt Nam bị áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại rất cao, nhất là đối với nhóm mặt hàng kim loại đang được các nước áp dụng rất nhiều biện pháp phòng vệ thương mại. Gần đây, Cục phòng vệ thương mại đã xây dựng danh mục các mặt hàng của Việt Nam có nguy cơ bị áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại. Các mặt hàng này được cập nhật hàng tháng. Trong số các mặt hàng đã cảnh báo, mặt hàng đệm mút xuất khẩu sang Hoa Kỳ đã chính thức bị điều tra phòng vệ thương mại do kim ngạch xuất khẩu năm 2019 tăng đến 513% so với năm 2018, và số lượng xuất khẩu trong năm 2020 tiếp tục tăng 522% ngay trong tháng 1.

Cần chủ động ứng phó với các phòng vệ thương mại

Đề cập đến vấn đề phòng vệ thương mại, theo ông Chu Thắng Trung, Phó Cục trưởng Cục phòng vệ thương mại cho biết, thời gian qua, trong các vụ việc phòng vệ thương mại của nước ngoài với hàng xuất khẩu Việt Nam, Bộ Công Thương đã chủ động phối hợp với các Bộ, ngành liên quan hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu thông qua nhiều hoạt động như: cảnh báo sớm nguy cơ bị kiện; cung cấp thông tin cập nhật, kịp thời giúp doanh nghiệp nắm được diễn biến vụ việc, có định hướng đầu tư, kinh doanh phù hợp trong bối cảnh các biện pháp mang tính chất bảo hộ đang diễn biến phức tạp; tham gia hợp tác, trả lời bản câu hỏi điều tra về chống trợ cấp, tình hình thị trường, đặc biệt nhằm hỗ trợ doanh nghiệp xử lý vụ việc…

Nhờ đó, Việt Nam đã thu được một số kết quả tích cực. Ví dụ, đã kháng kiện thành công đối với 65/151 vụ việc đã kết thúc điều tra, chiếm tỷ lệ khoảng 43%; đảm bảo nhiều mặt hàng của Việt Nam, đặc biệt là các mặt hàng như cá basa, tôm… tiếp tục được xuất khẩu sang các thị trường lớn như Hoa Kỳ, EU… với thuế suất bằng 0% hoặc ở mức rất thấp; Khiếu kiện 5 vụ ra Cơ quan giải quyết tranh chấp của WTO, trong đó 3 vụ đã kết thúc với kết quả tích cực. Hiện nay, Bộ Công Thương đã chủ trì, phối hợp xử lý 2 vụ việc giải quyết tranh chấp tại WTO liên quan đến thuế chống bán phá giá của Hoa Kỳ đối với cá tra và Chương trình Giám sát cá da trơn của Hoa Kỳ.

Cũng theo ông Trung, Cục phòng vệ thương mại sẽ luôn duy trì các kênh liên lạc với cơ quan điều tra phòng vệ thương mại của nhiều nước, cơ quan đại diện của Việt Nam ở nước ngoài, hiệp hội và doanh nghiệp để kịp thời cập nhật vụ việc phòng vệ thương mại. Bên cạnh đó, Phòng xử lý phòng vệ thương mại nước ngoài của Cục cũng sẽ hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam bày tỏ quan điểm phản bác các lập luận thiếu căn cứ, vi phạm quy định WTO của nguyên đơn khởi kiện hay cơ quan điều tra nước ngoài và hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình xử lý vụ việc.

Bên cạnh sự hỗ trợ tích cực từ các cơ quan chức năng trong việc giúp các doanh nghiệp chủ động trước các biện pháp phòng vệ thương mại, giải quyết các tranh chấp tại nước ngoài…thì theo các chuyên gia kinh tế, các doanh nghiệp Việt cần chủ động ứng phó với các biện pháp phòng chống thương mại của nước ngoài bằng cách không tham gia, không tiếp tay cho các hành vi gian lận xuất xứ, bất hợp pháp. Đây cũng là biện pháp an toàn hiệu quả nhất mà doanh nghiệp có thể tham gia để bảo vệ quyền lợi của chính mình. Hoặc, doanh nghiệp cũng cần phải xây dựng một chiến lược đa dạng hóa sản phẩm và thị trường xuất khẩu để phân tán rủi ro, tránh tập trung xuất khẩu với khối lượng lớn vào một thị trường vì điều này có thể tạo ra cơ sở cho các nước khởi kiện, hay áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại trong trường hợp xuất khẩu từ Việt Nam gia tăng đột biến./.

Đỗ Đạt