Bạn cần làm gì khi đi du lịch Phú Quốc?
	Du khách nước ngoài chia sẻ các địa điểm du lịch tuyệt vời nhất Việt Nam

Thương cảng cổ Vân Đồn được hình thành năm 1149, là thương cảng biển đầu tiên của Việt Nam. Sử cũ có ghi: “Kỷ tỵ, năm thứ 10 đời vua Lý Anh Tông, 1149, mùa xuân, tháng 2, thuyền buôn ba nước Trảo Oa, Lộ Lạc, Xiêm La vào Hải Đông xin cư trú buôn bán, bèn cho lập Trang ở hải đảo, gọi là Vân Đồn để mua bán hàng quý, dâng tiến sản vật địa phương”.

Lúc đầu, thương cảng chỉ có thương thuyền một số nước trong vùng Đông Nam Á đến buôn bán. Về sau, có thêm thuyền buôn của Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ và các nước Trung Cận Đông đến giao thương. Từ đó hoạt động kinh tế của Vân Đồn ngày càng phát triển, đạt đến sự hưng thịnh trong các thế kỷ XII - XVII. Mặc dù Vân Đồn đã kết thúc vai trò là một thương cảng vào thế kỷ XIX, nhưng hiện nay di tích về thương cảng cổ Vân Đồn vẫn thu hút sự quan tâm của rất nhiều thế hệ vì cảm hứng tìm về cội nguồn dựng xây non sông đất nước của cha ông.

Ngày nay, các nhà khảo cổ học đã điều tra, khai quật và xác định được thương cảng Vân Đồn xưa là một hệ thống bến cảng phân bố trên nhiều hòn đảo cách biệt nhau trong vùng vịnh Bái Tử Long: Bến Cái Làng, Cống Cái, Con Quy, Cống Hẹp, Cống Đông, Thiếu Cống, Gạo Rang, Vạn Ninh, trong đó trung tâm là hai bến Cái Làng và Cống Cái trên đảo Vân Hải. Vị trí chính xác của bến cảng cổ nằm ở vụng Cái Làng thuộc phía đông bắc xã đảo Quan Lạn - nay là cảng cát Vân Hải - nơi hàng ngày những con tàu chở nặng thứ cát thuỷ tinh cao cấp có một không hai trên đất Việt Nam đến những nhà máy sản xuất thuỷ tinh trong và ngoài nước.

Vân Đồn hấp dẫn du khách không chỉ ở những di tích bến cảng cổ còn tồn tại trên vùng đất hải đảo này, mà còn bởi những di tích về đời sống kinh tế – văn hoá gắn với lịch sử phát sinh và phát triển của thương cảng sầm uất khi xưa.

Các cuộc khai quật khảo cổ học trong những năm 1967 - 1995 cho biết: vụng Cái Làng, Cống Cái trên đảo Vân Hải có một bờ dài khoảng 200m, khắp bờ vụng chồng chất hàng triệu mảnh sành sứ, dày tới 0,6m, có niên đại từ thời Lý đến thời Lê như men ngọc thời Lý, đồ men nâu thời Trần, đồ men cao trôn thời Lê với những di vật như: lọ nhỏ men lục, đĩa men lục in hoa văn sóng nước, bình lớn men lam, bát cao chân, bát hình hoa sen,…

Ngoài ra, ở quanh các nền nhà cổ mọc san sát, người ta còn tìm thấy những hũ sành đựng tiền đồng cổ thuộc tất cả các đời vua Trung Quốc từ đời Đường tới Thanh và tiền Việt Nam từ đời Lý đến Nguyễn, đặc biệt là đồng tiền bằng bạc của Tây Ban Nha đúc năm 1762 cũng đã phát hiện tại bến Cái Làng.